Czasownik "być" - Verbum "sum"
Czasownik sum, esse, fui - być
- Tryb oznajmujący - Indicativus
Os. Praesens Imperfectum Futurum I Sing. 1. sum jestem eram byłem ero będę 2. es jesteś eras byłeś eris będziesz 3. est jest erat był erit będzie Plur. 1. sumus jesteśmy erāmus byliśmy erĭmus będziemy 2. estis jesteście erātis byliście erĭtis będziecie 3. sunt są erant byli erunt będą Podobnie, jak w przypadku innych czasowników, z tematu perfecti fu- tworzy się czas przeszły dokonany (perfectum), zaprzeszły (plusquamperfectum) oraz przyszły II (futurum II - futurum secundum). Perfectum wyraża czynność przeszłą dokonaną, plusquamperfectum wyraża czynność przeszłą poprzedzającą inną czynność przeszłą, a futurum II wyraża czynność przyszłą poprzedzającą inną czynność przyszłą.
Os. Perfectum Plusquamperf. Futurum II Sing. 1. fu-i byłem fu-ĕram byłem fu-ĕro będę 2. fu-isti byłeś fu-ĕras byłeś fu-ĕris będziesz 3. fu-it był fu-ĕrat był fu-ĕrit będzie Plur. 1. fu-ĭmus byliśmy fu-erāmus byliśmy fu-erĭmus będziemy 2. fu-istis byliście fu-erātis byliście fu-erĭtis będziecie 3. fu-ērunt byli fu-ĕrant byli (były) fu-ĕrint będą - Tryb rozkazujący - Imperativus:
- 2. os. l.poj. es! lub esto! - bądź!
- 2. os. l.mn. este! lub estote! - bądźcie!
- 3. os. l.poj. esto! - niech będzie!
- 3. os. l.mn. sunto! - niech będą!
- Tryb przypuszczający - Coniunctivus/Subiunctivus
Os. Praesens Imperfectum Perfectum Plusquamperf. Sing. 1. sim, siem, fuam esse-m, forem fu-ĕrim fuisse-m 2. sis, sies, fuas esse-s, fores fu-ĕris fuisse-s 3. sit, siet, fuat esse-t, foret fu-ĕrit fuisse-t Plur. 1. simus essē-mus fu-erĭmus fuissē-mus 2. sitis essē-tis fu-erĭtis fuissē-tis 3. sint, sient, fuant esse-nt, forent fu-ĕrint fuisse-nt - Bezokoliczniki:
- infinitivus praesentis activi: esse
- infinitivus perfecti activi: fuisse
- infinitivus futuri activi: futurus esse
- Czasownik sum, esse, fui tworzy tylko jeden imiesłów: participium futuri activi: futurus, -a, -um lub fore. Nie istnieje dla niego imiesłów w czasie teraźniejszym lub przeszłym; nie posiada również gerundium ani supinum.
-
Czasownik sum, esse, fui tworzy złożenia (composita), które odmieniają się tak samo, jak ten czasownik. Są to między innymi:
ab + sum = absum, abesse, afui - być nieobecnym
ad + sum = adsum, adesse, affui - być obecnym
de + sum = desum, deesse, defui - brakować
in + sum = insum, inesse, fui - znajdować się w czymś
inter + sum = intersum, interesse, interfui - brać udział w czymś
ob + sum = obsum, obesse, obfui - przeszkadzać
prae + sum = praesum, praesse, praefui - przewodniczyć
pro + sum = prosum, prodesse, profui - pomagać
sub + sum = subsum, subesse, subfui - być pod, być blisko
super + sum = supersum, superesse, superfui - zostać, przetrwać