Formy podstawowe

[ania2088]

Witam wszystkich Forumowiczów.
Pytanie może wydawać się absurdalne osobom znającym łacinę, jednak dla mnie bardzo początkującej jest to rzeczywisty problem. Chodzi o to, że na kartkówce z łaciny, przy tłumaczenu powinnam wypisać formy podstawowe podane w słowniku np. amo, amare, amavi, amatum. Jednak w moim słowniku (Kumanieckiego) podana jest wyłącznie form amo. Skąd wziąć resztę, jak to wypisać?
Serdecznie pozdrawiam i proszę o pomoc
Ania

[mjs]

W słowniczku Kumanieckiego po "amo" masz cyfrę 1, zaś "cyfry oznaczają (...) po czasowniku koniugację 1-4" ("Objaśnienia znaków" na początku słownika). "Amo" odmienia się więc wg kon. I. Ponieważ ew. nieregularności odmiany nie są tam podane, należy przyjąć, że "amo" odmienia się regularnie wg kon. I. Mamy więc: amo, amare, amavi, amatum. Podobnie jest z kon. IV (np. "punio 4" ---> punio, punire, punivi, punitum). W przyp. kon. II i III czasowniki odmieniają się zazwyczaj nieregularnie, więc podane są trzy formy - zamiast formy drugiej (inf. praes. act.) widnieje odpowiednio cyfra 2 lub 3.

[ania2088]

Dziekuje bardzo za odpowiedz, czytalam juz wczesniej w slowniku o tym, ze cyfra odpowiada koniugacji. Slowo amo, odmienione wg 1 koniugacji nie powinno wygladac 1 os. amo amamus 2 os. amas amatis 3 os. amat amant? Bo takie koncowki nam podano na lacinie. Skąd wziąć amare, amavi, amatum? Strasznie mi glupio, ze z takimi podstawami mam problemy :/
Pozdrawiam serdecznie i jeszcze raz dziekuje za odpowiedz

[ania2088]

Z tego co Pan/ Pani napisał/ napisała wnioskuję, że do form podstawowych, odmienianych regularnie, najpierw wypisujemy slowo ze słownika, pożniej temat +re, nastepnie temat +vi oraz temat +tum. Mam nadzieje, ze dobrze wnioskuje bo chyba sie zalamie
A.

[mjs]

najpierw wypisujemy slowo ze słownika, pożniej temat +re, nastepnie temat +vi oraz temat +tum. Mam nadzieje, ze dobrze wnioskuje bo chyba sie zalamie
A.

Tak to się robi w przypadku czasowników regularnych kon. I i IV (tych, przy których w słowniku jest tylko cyfra 1 lub 4).

W kon. II trzy formy są wypisane (pierwsza, trzecia i czwarta), zaś drugą (inf. praes. act. - bezokolicznik str. czynnej czasu teraźniejszego) tworzymy dodając "re" do tematu (czyli tak jak w kon. I i IV), który kończy się na (długie) "e": video ---> vide- (temat) ---> videre.

W III kon. (np. dico dixi dictum 3) jest to trochę bardziej skomplikowane. Tutaj mamy znowu formy 1., 3. i 4. podane wprost, zaś formę 2. (inf. praes. act.) tworzymy tak:
a) jeśli 1. forma nie jest zakończona na "io", to do tematu praesentis dodajemy krótkie "e", a potem "re": dico ---> dic- (temat) ---> dicere, tribuo ---> tribu- (temat) ---> tribuere;
b) jeśli 1. forma jest zakończona na "io", odcinamy "io" i dodajemy krótkie "e", a potem "re": capio ---> cap- (tematem jest "capi", ale odcinamy końcowe "i", aby utworzyć bezokolicznik)* ---> capere.


Formy amo, amamus, amas etc. to formy czasu teraźniejszego strony czynnej (ind. praes. act.), a nie formy podstawowe czasownika. Aby je tworzyć wystarczy znać pierwsze dwie formy podstawowe, np. amo, amare; dico, dicere; doceo, docere; punio, punire. Dwóch pozostałych form podstawowych (np. amavi, amatum) uczycie się chyba w tej chwili z myślą o przyszłości, potrzebne są one bowiem do tworzenia innych czasów.

* mam nadzieję, że nie zbłądziłem, o mulieres virique periti
(raczej chodziło mi tu o podanie praktycznej metody niż o wgłębianie się w teorie gramatyczne, o których wiem niewiele, ale mogę sobie wyobrazić, że np. nt. tego, co jest tematem, toczyły(ą) się burzliwe dyskusje)

[ania2088]

Praktyczne metody sa najlepsze , szczegolnie dla poczatkujacych. Dziekuje serdecznie za wytlumaczenie, powoli zaczynam "ogarniac"
A.