Szczęście sprzyja śmiałym/odważnym

[SuchyRst]

Która wersja jest poprawna, bo spotkałem się z dwoma, a że z łaciny znam zaledwie podstawy to nie mam pewności:)

Fortes fortuna adiuvat
czy
Fortis fortuna adiuvat

[Alopex Lagopus]

A może by tak... zacząć od opcji Szukaj?

[SuchyRst]

Nie znalazłem tematu akurat dokładnie ku temu zagadnieniu. Były inne tłumaczenia tych słów lub podobnych ale akurat takiego tematu nie znalazłem:)

Pozdrawiam

[Alopex Lagopus]

Ekhem... tu kiedyś dyskutowaliśmy "ku owemu zagadnieniu". I tam też są szczegóły co do możliwych postaci tej sentencji - takiej z fortes nie ma (bo fortis nie znaczy 'odważny').

[SuchyRst]

Znaczy silny, ale słowniki twierdzą, że można go tłumaczyć, także jako odważny czy śmiały.
Jest używane przez piechotę stanów zjednoczonych w formie "Fortes Fortuna Juvat" dlatego omawiane przez was tam zagadnienie nie spełnia moich oczekiwań.

Spotkałem się właśnie również z formami takimi jak napisałem wcześniej. Internet twierdzi że obie są poprawne lecz pomiędzy Fortes a Fortis jest jakaś gramatyczna różnica. Przez Fortis miało być też użyte w sztuce Terencjusza.

W tamtym temacie był poruszony podobny problem odnośnie audentes a audentis, więc czy odnosi się ta zasada także w przypadku Fortis a Fortes?


Czy teraz zasłużyłem na RZECZOWĄ i pełną odpowiedź?


Pozdrawiam

[lepus]

Rację ma SuchyRst pisząc, że w owym dawniejszym wątku wersja Fortes Fortuna adiuvat w ogóle nie była dyskutowana. Jej omówienie można znaleźć w angielskojęzycznej Wikipedii tutaj i tutaj.

U Terencjusza (Phormio, akt I, scena 4) czytamy:

ergo istaec quom ita sunt, Antipho,
tanto mage te advigilare aequomst: fortis fortuna adiuvat.

albo w wersji "znormalizowanej" zgodnie z regułami klasycznej łaciny (m.in. acc. pl. fortes zamiast archaicznej formy fortis):

Ergo istaec quum ita sint, Antipho,
Tanto magis te advigilare aequum est. Fortes fortuna adiuvat.

"Skoro więc tak się rzeczy mają, Antyfonie, tym bardziej musisz mieć się na baczności. Fortuna sprzyja silnym"

Nie jest to więc optymistyczna mądrość w rodzaju "mierz siły na zamiary", ale gorzka konstatacja, że Fortuna chętniej staje u boku tego, kto ma kij w ręku i oczy dookoła głowy. Nic dziwnego, że Wergiliusz i Owidiusz, chcąc wyrazić przeciwną lub po prostu inną myśl, użyli wyrazu audens, czyli "odważny, śmiały". Lewis & Short dopowiada: "przeważnie w pozytywnym znaczeniu (w poezji lub w prozie postaugustiańskiej)".

Jednakże według tego samego słownika fortis oznacza (przynajmniej u klasyków) przede wszystkim pozytywną dyspozycję mentalną, a więc dzielność, odwagę, śmiałość itd. W angielskich przekładach Terencjusza, które na chybcika znalazłem w sieci, też stoi "bold" w miejscu fortis. Jeśli moja interpretacja jest trafna (za mało mam wiedzy i śmiałości , żeby się przy swoim upierać), to trzeba przynajmniej uznać, że wergiliański sens tej maksymy "promieniował" na sposób jej odczytywania w "Formionie".

Nie byłaby to jedyna maksyma, której sens uległ modyfikacji od czasu, kiedy ktoś użył jej po raz pierwszy. Juwenal, pisząc orandum est ut sit mens sana in corpore sano bynajmniej nie twierdzi, że wychowanie fizyczne gwarantuje zdrowie umysłu, czy choćby tylko mu sprzyja.

Jaka intencja przyświecała tym, co wybierali Fortes Fortuna Juvat jako motto amerykańskiej piechoty - trudno zgadnąć. Pewnie jednak bardziej chodzi o morale niż o zwykłą militarną przewagę.