deklinacje rzeczownika łacińskiego

[aga27]

witam wszystkich,

jestem śweiażakiem jeśli chodzi o łacinę i próbuję ją rozgryźć. Mam pytanie, czy ktoś mógłby mi powiedzieć od czego zależy, którą deklinację należy zastosować w odmianie rzeczownika?

Próbuje rozgryżć to sama, nie mogę znaleźć żadnych konkretnych reguł na ten temat.

No bo np. mamy rzeczownik puer, który odmienia się wg. II deklinacji, a potem widzę rzeczownik orator, który odmienia się wg. III deklinacji, bo niby temat kończy się na spółgłoskę , ale przecież w puer też się kończy na spółgłoskę :/

albo slowo populus - wg. II deklinacji, ale
slowo exercitus wg. IV.

Czy ktoś życzliwy mógłby wytłumaczyć i powiedzieć, czy jest na to jakaś reguła?
Albo może znacie jakieś linki, gdzie jest to dobrze wytłumaczone, bo wszystko co ja znajduje to głównie tabele odmian :/a mnie potrezba jakiś reguł na to jak mam dane słówko to jak mam się za nie zabrać wg. której deklinacji.

Z góry dziękuję za pomoc,
aga

[Fluvius Magnus]

Jakbyś porządnie przysiadła nad książką, to wszystkie wątpliwości zostałyby rozwiane, to, że o czymś usłyszałaś nie oznacza, że musisz od razu wszystko wiedzieć, zrozumienie przychodzi z czasem, a to akurat jest banalna kwestia. Dosyć marudzenia.

Wszystko zależy od konkretnego rzeczownika, każdy ma przypisaną swoją deklinację. Chociaż są wyjątki, które mogą odmieniać się według 2-ch deklinacji, albo mają deklinację mieszaną. No i parę prostych zasad jak to sobie trochę w głowie poukładać:

Deklinacja I: rzeczowniki zakończone na "-a", bezpieczna zasada działa praktycznie bez pudła

Deklinacja II: rzeczowniki zakończone na "-us" i "um", ale też NIEKTÓRE zakończone na "-er"(pochodzą od rzeczowników, które kończyły się na "erus/erum").

Deklinacja IV: rzeczowniki zakończone na "-us" i kilka neutrów na "-u", stanowią zdecydowana mniejszość w porównaniu z grupą II, ale trzeba się po prostu nauczyć, gdzie przynależy konkretny rzeczownik.

Deklinacja V: rzeczowniki zakończone na "es", ale nie wszystkie, niektóre należą do III. Grupa tak nieliczna, że można się bez trudu połapać

No i królowa deklinacji trójeczka: wolna amerykanka, wszystkie dostępne końcówki, ale szybko można to poczuć, sama zobaczysz, jak nie wymiękniesz.

Pisałem z głowy, więc pewnie coś mi umknęło, ale to co najważniejsze zawarłem.

Co innego wyraz kończący sie na "-r", a co innego "temat na "-r". Taka luźna dygresja.

[Alopex Lagopus]

Hmm, to co podał Fluwiusz jest pomocne, ale istota rzeczy leży troszeczkę gdzie indziej

Przyporządkowanie rzeczownika do deklinacji zależy od jego końcówki w Genetivie (w dopełniaczu), a nie w Nominativie (czyli w pierwszym przypadku - mianowniku). Zasadniczo właśnie po tym rozpoznaje się typ deklinacji. I tak po kolei:

Dekl. 1 - -ae - N(ominativus) zwykle kończy się na -a, choć nie zawsze (np. niektóre imiona kończą się na -as). Przykład: Nom.puella,Gen. puellae
D.2. - -i - N na -us, -er (męskie), -um (nijakie) + rzeczownik vir - np. locus, loci, magister, magistri, membrum, membri
D.3. - -is - tutaj N jest różny i to jest najlepszy przykład, żeby w rozróżnianiu deklinacji kierować się drugim przypadkiem (Genetivem). - np. iter, itineris, civis, is, orator, oris.
D.4. - -ūs - N na -ŭs, albo na -u - np. manus, manus, magistratus, us
D.5. - -ei - N na -es - tutaj jako przykład zwykle podaje się res, rei i dies, ei, bo dla reszty nie ma potwierdzonych wszystkich form.

Dodatkowo, żeby nie było zbyt łatwo, jest jeszcze grupa tzw. pluralia tantum, czyli rzeczowników, które nie mają liczby pojedynczej. Wtedy też kierujemy się Genetivem (ale pluralis) przy rozróżnieniu deklinacji (-arum, -orum itd.) - np. arma, orum (tutaj też upada "działająca bez pudła" zasada Fluwiusza o powiązaniu -a tylko i wyłącznie z pierwszą deklinacją

Deklinacja to jest temat na cały wykład i jeszcze trochę, bo od tych superogólnych reguł, które podałem wyżej jest kupa wyjątków, skróceń, słów greckich, wymieszań deklinacji i wymienności końcówek. Ogólny schemat wygląda jednak właśnie tak.

Jedyne, co mogę z czystym sercem polecić, jeśli moje powyższe skazówki nie rozjaśniają Ci sprawy, to opisy, jakie przy każdej deklinacji podaje Wikarjak w Gramatyce opisowej... jest jeszcze Gramatyka łacińska Goliasa (przy czym tak nie jest to aż takie szczegółowe jak u Wikarjaka) i gramatyka Sinki (tą miałem w rękach tylko raz, ale była w miarę zrozumiała).

Aha, jeszcze jedno - nie ten dział. Temat raczej powinien wylądować w sprawach gramatycznych. Nie, żebym się czepiał...

[Fluvius Magnus]

Istota rzeczy istotą rzeczy, a odpowiedź na pytanie odpowiedzią na pytanie. Jak znasz genetiv to znasz i deklinację, więc nie ma postawionego problemu.

tutaj też upada "działająca bez pudła" zasada Fluwiusza o powiązaniu -a tylko i wyłącznie z pierwszą deklinacją

Co do tego zarzutu, to właśnie dlatego dałem "praktycznie bez pudła", a nie "absolutnie i w każdej sytuacji bez pudła". Poza tym dobrze mieć na start chociaż jedną regułę bez "ale"

Aha, jeszcze jedno - nie ten dział. Temat raczej powinien wylądować w sprawach gramatycznych. Nie, żebym się czepiał...

Głupie uprawnienia moderatorskie i nie byłoby problemu Szkoda, że to forum pozostaje bez opieki

[aga27]

dziekuje bardzo za pomoc.
wypraszam sobie teksty typu: ,,gdybys porzadnie przysiadla nad ksiazka'' :/ studiuje na iosie, wiec musze sama rozgryzac gramatyke i nad ksiazka zapewniam siedze. Czy Pan wie jak sie ucze, ile i czy jestem len, czy nie? nie sadze, wiec prosze nie wysowac pochopnych wnioskow. Zapytalam tylko o pomoc, nie ma lupich pytan prawda?
a tak wogole to zachowuja sie Panstwo tutaj jakby Wam woda sodowa uderzyla do glowy. Troszeczke pokory :/

[Fluvius Magnus]

Jeśli chodzi o pokorę

[aga27]

Panstwa poziom wiedzy jest moze wysoki, ale kultura osobista lezy i kwiczy :/

[Alopex Lagopus]

Hej, ja tylko niosę pomoc!

Poza tym, jaki związek z brakiem pokory i kultury osobistej ma np. zwrócenie uwagi, że zadałaś pytanie w niewłaściwym dziale?

PS. Wydaje mi się, że nie musisz nam tu "panować". Mnie przynajmniej to nie jest potrzebne...

[Fluvius Magnus]

Trochę Ci się Lisku dostało za mnie Zresztą obaj tylko niesiemy pomoc, a panna aga nadmiernie przeżywa wszelką krytykę