Łacina - Forum Latinum

Proszę o pomoc w przetłumaczeniu jednego z wezwań litanii do Matki Bożej Pocieszenia:

"Pocieszenie nasze po Bogu największe"

"Consolatio nostrum ???? maximum"

Dwa pytania:
1. Co to za modlitwa (i czy Watykan nie opublikował/posiada czasem łacińskiej wersji)?
2. Co to znaczy "po Bogu największe"?

1. Napisałem, co to za modlitwa: Litania do Matki Bożej Pocieszenia. Autorem słów tej litanii był bł. Edmund Bojanowski. Z tego, co wiem oficjalne łacińskie wersje ma tylko 6 litanii: do Imienia Jezus, do Serca Pana Jezusa, do Krwi Pana Jezusa, Loretańska do Najświętszej Maryi Panny, do św. Józefa i do Wszystkich Świętych. Zapewniam, że nie istnieje tłumaczenie tej litanii, a jeżeli napisana została kiedyś w j. łacińskim litania do Maryi pod tym tytułem (jako MB Pocieszenia) nie jest dostępna w internecie. Przejrzałem dziesiątki rytuałów, manuałów, raccolt i innych modlitewników w poszukiwaniu litanii po łacinie i wiem, że takich tekstów poza wyżej wymienionymi jest niedużo. Nie ma porównania do polskiej twórczości litanijnej, która liczy ok. 1000 tekstów.
2. "po Bogu największe" - oznacza, że Bóg jest najważniejszym Pocieszycielem, ale spośród innych "pocieszeń" Najświętsza Maryja Panna jest największą pociechą. Inny przykład z zastosowaniem tego zwrotu: "Po Bogu - kapłan jest wszystkim" (św. J.M. Vianney). Mam nadzieję, że wyjaśniłem wątpliwości.

Oto moje tłumaczenie litanii, proszę o opinie:

Kyrie elejson. Chryste elejson. Kyrie elejson. / Kyrie eleison, Christe eleison, Kyrie eleison
Chryste, usłysz nas. Chryste, wysłuchaj nas. / Christe, audi nos. Christe, exaudi nos.
Ojcze z nieba, Boże, zmiłuj się nad nami. / Pater de caelis Deus, miserere nobis.
Synu, Odkupicielu świata, Boże, / Fili Redemptor mundi, Deus,
Duchu Święty, Boże, / Spiritus Sancte, Deus,
Święta Trójco, Jedyny Boże, / Sancta Trinitas, unus Deus,
Święta Maryjo, módl się za nami. / Sancta Maria, ora pro nobis.
Święta Boża Rodzicielko, / Sancta Dei Genetrix,
Święta Panno nad pannami, / Sancta Virgo Virginum,
Pocieszenie duszy naszej, / Consolatio animae nostrae,
Pocieszenie świata, / Consolatio mundi,
Pocieszenie nasze po Bogu największe, / Consolatio nostrum postquam Deo maximum,
Pocieszenie strapionych, / Consolatio afflictorum,
Pocieszenie płaczących, / Consolatio flentes,
Pocieszenie opuszczonych, / Consolatio derelictorum,
Pocieszenie nędznych, / Consolatio egenorum,
Pocieszenie wygnańców, / Consolatio gementes,
Pocieszenie żywych i umarłych, / Consolatio viventes et defunctorum,
Pocieszenie przyjaciół Bożych, / Consolatio amicorum Dei,
Pociecho jedyna grzeszników, / Consolatrix una peccatorum,
Pociecho rozpaczających, / Consolatrix desperantes,
Pocieszycielko najświętsza, / Consolatrix sanctissima,
Pocieszycielko najłaskawsza, / Consolatrix clementissima,
Pocieszycielko ubogich, / Consolatrix pauperum,
Pocieszycielko wdów i sierot, / Consolatrix viduarum et orphanorum,
Pocieszycielko najlitościwsza chorych, / Consolatrix miseratissima aegrorum,
Pocieszycielko serc naszych, / Consolatrix cordium nostrorum,
Pocieszycielko doskonałych i niedoskonałych, / Consolatrix iustorum et peccatorum,
Pocieszycielko nasza, / Consolatrix nostra,
Pocieszycielko bez zmazy poczęta, / Consolatrix sine labe concepta,

Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, przepuść nam, Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, wysłuchaj nas, Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami.

/Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, parce nobis, Domine.
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, exaudi nos, Domine.
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis. /

V. Módl się za nami Matko Pocieszenia.
R. Abyśmy się stali godnymi obietnic Chrystusowych.

/V. Ora pro nobis Mater Consolationis,
R. Ut digni efficiamur promissionibus Christi./

Módlmy się:
Boże, Ty przez Dziewicę Maryję zesłałeś swojemu ludowi Jezusa Chrystusa jako źródło pociechy, spraw, abyśmy za Jej wstawiennictwem zostali napełnieni wszelką pociechą i udzielali jej naszym bliźnim. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

/Oremus:
Deus, qui per Virginem Mariam, consolationem populo tuo, Iesum Christum, mittere dignatus es; praesta, quaesumus, ut, ipsa intercedente, omni consolatióne repleamur, eamque cum fratribus participemus. Per Christum Dominum nostrum. Amen./

Servus Dei pisze:"po Bogu największe" - oznacza, że Bóg jest najważniejszym Pocieszycielem, ale spośród innych "pocieszeń"

Hmm... skoro tak, można by spróbować posłużyć się składnią chrześcijańską i zbudować konstrukcję:
Consolatio nostra praeter Deum maxima
chociaż przyznaję, że mojej "intuicji językowej" słabo się to podoba... może niech lepiej ktoś jeszcze się wypowie.


Co do całości:
Kyrie elejson. Chryste elejson. Kyrie elejson. / Kyrie eleison, Christe eleison, Kyrie eleison
Chryste, usłysz nas. Chryste, wysłuchaj nas. / Christe, audi nos. Christe, exaudi nos.
Ojcze z nieba, Boże, zmiłuj się nad nami. / Pater de caelis Deus, miserere nobis.
Synu, Odkupicielu świata, Boże, / Fili Redemptor mundi, Deus,
Duchu Święty, Boże, / Spiritus Sancte, Deus,
Święta Trójco, Jedyny Boże, / Sancta Trinitas, unus Deus,
Święta Maryjo, módl się za nami. / Sancta Maria, ora pro nobis.
Święta Boża Rodzicielko, / Sancta Dei Genetrix,
Święta Panno nad pannami, / Sancta Virgo Virginum,
Pocieszenie duszy naszej, / Consolatio animae nostrae,
Pocieszenie świata, / Consolatio mundi,
Pocieszenie nasze po Bogu największe, / Consolatio nostrum postquam Deo (tak na pewno nie [p.w.]) maximum,
Pocieszenie strapionych, / Consolatio afflictorum (nie wiem, czy nie lepsze byłoby aerumnosorum, ale nie znam na tyle leksyki kościelnej, żeby być pewnym),
Pocieszenie płaczących, / Consolatio flentium,
Pocieszenie opuszczonych, / Consolatio derelictorum (ponownie, raczej: desertorum, ale to tylko moje odczucie),
Pocieszenie nędznych, / Consolatio egenorum,
Pocieszenie wygnańców, / Consolatio gementes (tu bardziej stanowczo powiem: exulum)
Pocieszenie żywych i umarłych, / Consolatio viventium et defunctorum,
Pocieszenie przyjaciół Bożych, / Consolatio amicorum Dei,
Pociecho jedyna grzeszników, / Consolatio (raczej tak) una (może raczej: sola?) peccatorum,
Pociecho rozpaczających, / Consolatio desperantium,
Pocieszycielko najświętsza, / Consolatrix sanctissima,
Pocieszycielko najłaskawsza, / Consolatrix clementissima,
Pocieszycielko ubogich, / Consolatrix pauperum,
Pocieszycielko wdów i sierot, / Consolatrix viduarum et orphanorum,
Pocieszycielko najlitościwsza chorych, / Consolatrix miseratissima aegrorum,
Pocieszycielko serc naszych, / Consolatrix cordium nostrorum,
Pocieszycielko doskonałych i niedoskonałych, / Consolatrix iustorum et peccatorum,
Pocieszycielko nasza, / Consolatrix nostra,
Pocieszycielko bez zmazy poczęta, / Consolatrix sine labe concepta,

Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, przepuść nam, Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, wysłuchaj nas, Panie.
Baranku Boży, który gładzisz grzechy świata, zmiłuj się nad nami.

/Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, parce nobis, Domine.
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, exaudi nos, Domine.
Agnus Dei, qui tollis peccata mundi, miserere nobis. /

V. Módl się za nami Matko Pocieszenia.
R. Abyśmy się stali godnymi obietnic Chrystusowych.

/V. Ora pro nobis Mater Consolationis,
R. Ut digni efficiamur promissionibus Christi./

Módlmy się:
Boże, Ty przez Dziewicę Maryję zesłałeś swojemu ludowi Jezusa Chrystusa jako źródło pociechy, spraw, abyśmy za Jej wstawiennictwem zostali napełnieni wszelką pociechą i udzielali jej naszym bliźnim. Przez Chrystusa, Pana naszego. Amen.

/Oremus:
Deus, qui per Virginem Mariam, consolationem populo tuo, Iesum Christum, mittere dignatus es (raczej zmieniłbym szyk, tak żeby było jaśniej: qui per Virginem Mariam Iesum Christum populo tuo consolationem mittere dignatus es); praesta, quaesumus, ut, ipsa intercedente, omni consolatióne repleamur, eamque cum fratribus participemus. Per Christum Dominum nostrum. Amen./

- Pocieszenie strapionych - afflictorum wziąłem z łacińskiej wersji Litanii Loretańskiej
- Pocieszenie opuszczonych - też zastanawiałem się między derelictorum a "desertorum", ale zasugerowałem się Novą Vulgatą i Tysiąclatką, gdzie: "Aut quis permansit in mandatis eius et derelictus est?" = "Albo któż trwał w bojaźni Pańskiej i był opuszczony?" (Syr) oraz "Nemo gaudeat super me, viduam et derelictam a multis" = "Niech nikt się nie śmieje, żem wdowa i opuszczona przez wielu." (Ba).
- Pocieszenie wygnańców - oczywiście exulum, mój błąd.
- viventium / desperantium / flentium = jw., nie wiem, jak mogłem się tak pomylić
- Pociecho - tu się wahałem, ale rzeczywiście Consolatio będzie lepsze.
- Oracja końcowa - Deus, qui per Virginem Mariam... - ja nie jestem autorem tego tłumaczenia, wziąłem je z jakichś officiów propriów; zresztą w oryginale jest całkiem inna oracja, ale nie ma jej odpowiednika w żadnym mszale, dlatego zdecydowałem się na zmianę; nie czuję się kompetentny w tłumaczeniu takiego tekstu. A oto właściwa oracja: "Sługom Twoim, prosimy, Panie, udziel daru łaski niebieskiej, aby jako narodzenie Najświętszej Maryi Panny przyniosło światu pociechę, bo było początkiem jego zbawienia, tak i wezwanie Jej imienia było początkiem naszego wysłuchania i uszczęśliwienia tu i w wieczności. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen"

Servus Dei pisze:- Pocieszenie strapionych - afflictorum wziąłem z łacińskiej wersji Litanii Loretańskiej
- Pocieszenie opuszczonych - też zastanawiałem się między derelictorum a "desertorum", ale zasugerowałem się Novą Vulgatą i Tysiąclatką, gdzie: "Aut quis permansit in mandatis eius et derelictus est?" = "Albo któż trwał w bojaźni Pańskiej i był opuszczony?" (Syr) oraz "Nemo gaudeat super me, viduam et derelictam a multis" = "Niech nikt się nie śmieje, żem wdowa i opuszczona przez wielu." (Ba).

Okej - właśnie dlatego zaznaczyłem, że kieruję się własną kompetencją, a nie źródłami.
Natomiast jeszcze co do Consolatio, to będzie o tyle lepsze od consolatrix, że można je czytać zarówno jako "nazwę czynności", jak i "czynności rezultat/przyczyna" (tak jak i polską pociechę - to regularna zmiana semantyczna), natomiast co do tego drugiego, to pojawia się jako osobowy sprawca w rodzaju żeńskim (tak jak w następnych linijkach) i bodaj tylko tak.

Dziękuję Czcigodnemu Alopexowi za opinię. Ale może ktoś jeszcze wypowie się na temat tłumaczenia wezwania "Pocieszenie nasze po Bogu największe"? Powiem szczerze, że "Consolatio nostra praeter Deum maxima" niezbyt bardzo mnie przekonuje. Obawiam się dwuznaczności słowa "praeter".

W testamencie św. Klary, którego lekturę Ci polecam, bo pewnie inspirowano się nim przy układaniu litanii do św. Franciszka (to a propos sąsiedniego wątku), jest taki fragment:
"post obitum sancti patris nostri Francisci, qui erat columna nostra et unica consolatio nostra post Deum" (w polskim przekładzie: "po śmierci świętego Ojca naszego Franciszka, naszej podpory, jedynej po Bogu pociechy").

Czyli może być "post" zamiast "praeter".

Drogi Gavantiusie, nie pomyślałem, aby spojrzeć do innych źródeł niż Wulgata i Mszał. Rzeczywiście "post" będzie chyba najlepszym rozwiązaniem.