Prosze o sprawdzenie tłumaczenia

Amanda · Post autor: **Amanda** » pn 30 lip 2007, 13:48

Bardzo bym prosiła jakiegos łacinnika o sprawdzenie mi poniższych tekstów, gdzie popełniłam jakiś błąd, bo wiem że na pewno gdzieś popełniłam. Jednak starałam sie jak tylko mogłam to dobrze przetlumaczyc. Może dlatego ze nie sa to chyba az takie super trudne teksty poszlo mi to w miare.

De schola Romana o szkole rzymskiej
Schola antiqua non est magna. Numerus discipulorum parvus est. In schola magister et duo discipuli sedent, libros tenent et recitant. Ecce tertius puer serus venit et magistrum salutat. Magister discipulo non gaudet. Pueri sententias ex libris poetarum cum magistro legunt. Discipuli de sententiis disputant et magister discipulis sententias explanat. Bonus magister non praeceptis sed exemplis animos puerorum docere debet. Poetarum libri pleni sunt exemplorum.

Szkola rzymska nie jest wielka. Częśc uczniow jest chlopcami. W szkole nauczyciel i dwaj uczniowie siedzą, trzymają i odczytuja (czytaja) ksiazke. Oto trzeci spóźniony chlopiec widzi i pozdrawia nauczyciela. Nauczyciel nie cieszy ucznia (?) Chlopcy czytaja z nauczycielem sentencje z ksiazki poetow Uczniowie dyskutuja o sentencjach i nauczyciel wyjasnia uczniom sentencje. Dobry nauczyciel powinien uczyc dusze chlopcow nie pouczeniami, lecz przykladami. Ksiazki poetow sa pelne przykladow.

De urbe Roma o mieście Rzym
Urbs Roma imperii Romani caput erat. Historia urbis Romae notanobis est. Forum Romanum magnificis templis ornatum erat. Templum Iovis, Iunonis et Minervae in Monte Capitolino aedificatum Romanis carum erat. Roma urbs septem montium apellabatur, nam in septem montibus sita erat. Poetae Romani Romam, caput imperii, carminibus celebrabant.

Miasto Rzym byl stolica imperium rzymskiego. Historia miasta Rzymu jest naszym piętnem. Forum Romanum (rzymskie) był wspaniałą wyposażoną świątynią. Świątynia Jowisza, Junony i Minerwy na [Monte Capitolino] była drogą/cenną budowlą rzymską. Miasto Rzym był 7 wzgórzem, bowiem był położony na 7 wzgórzach. Poeci rzymscy wysławiali w pieśniach Rzym, stolice imperium.

De bello Troiano o wojnie Trojanów
Romani narrabant Romam coloniamTroianorum esse. Olim Graeci Troiam decem annos obsidebant. Bellum inter Troianos et Graecos longum et asperum erat. Troiani magna cum audacia muros oppidi defendebant. Multi viri in muris et in campo cadebant. Postea Graeci dolo Troianos vincunt et Troiam flammis delent.

Rzymianie opowiadali.... (dalej nie wiem)
Wtedy Grecy 10 lat uciskali Trojan. Wojna między Trojanami i Grekami była długa i burzliwa/okrutna. Trojanie z wielka odwaga bronili murów miasta. Wielu mężów upadło na murach i w polu[obozie]. Następnie Grecy zwyciężają Trojanów sztyletem i płomieniem/pochodnią niszczą Troję.

Czy na egzamin starczą takie "umiejętnosci" by go zaliczyc aby na 3?

Flavius Aetius · Post autor: **Flavius Aetius** » pn 30 lip 2007, 15:11

Są pewne błędy:
"De schola antiqua":
"Numerus discipulorum parvus est" - "liczba uczniów jest mała",
"Ecce... venit...." - "oto... przychodzi...",
"Magister discipulo non gaudet" - "nauczyciel nie jest zadowolony z ucznia",
"Bonus magister...." - "animus" jako "umysł",
reszta poprawnie.

"De Urbe Roma":
"Historiia Urbis..." - "Historia Miasta jest nam znana",
"Forum Romanum..." - "Forum Romanum było przyozdobione wspaniałymi świątyniami",
"Templum Iovis..." - Świątynia Jowisza... na wzgórzu Kapitolińskim było drogą Rzymianom budowlą",
"Roma Urbs..." - "Miasto Rzym nazywano siódmym spośród wzgórz...",

"De bello Troiano":
"Romani narrabant..." - "Rzymianie opowiadali, że Rzym był kolonią Trojan",
"Olim Graeci..." - "Niegdyś Grecy oblegali Troję przez dziesięć lat",
"Bellum inter..." - poprawnie,
"Troiani magna..." - poprawnie,
"Multi viri..." - "Wielu mężów padło (scil. "w boju")...",
"Postea Graeci..." - poprawnie.

Na końcowe pytanie sama sobie odpowiedź, analizując ilość i rodzaj swoich błędów. Podałem jedynie poprawne tłumaczenie błędnych zdań. Daj znać, jeśli chciałabyś, aby został zamieszczony do nich komentarz gramatyczny.

Amanda · Post autor: **Amanda** » pn 30 lip 2007, 17:01

Te błędy powstały, ale takie znaczenie miałam w słowniku i takie koncówki w tabeli z deklinacjami. A jaką byś mi dał tak w teorii ocenę, za takie tłumaczenie?

Flavius Aetius · Post autor: **Flavius Aetius** » pn 30 lip 2007, 17:22

Amanda · Post autor: **Amanda** » pn 30 lip 2007, 17:52

Jednak tych błędów to chyba nie da się do konca uniknąć, bo jesli w slowniku dane slowo ma wiecej znaczen to potem trudno powiedziec, ktore jest prawidlowe. Tak samo z koncowkami. Mnie odmiana wyszla tak, a w zdaniu tak jak to poprawiles ma byc inaczej.

Flavius Aetius · Post autor: **Flavius Aetius** » pn 30 lip 2007, 18:38

Kwestia wprawy i częstego obcowania z tekstami oryginalnymi. Rzeczywiście, dla osób zaczynających dopiero współpracę z łaciną ilość podanych w słowniku synonimów danego terminu może stanowić trudność, zwłaszcza dotyczy to rzeczowników abstrakcyjnych, jak "fides", "virtus". W takim wypadku dobrze jest przełożyć najpierw resztę zdania, potem zaś dopasować słowo najlepiej pasujące do elementów tworzących dany kontekst.

Amanda · Post autor: **Amanda** » pn 30 lip 2007, 20:11

tak też robiłam, ale jak widać niektóre fragmenty źle przetłumaczyłam.

Amanda · Post autor: **Amanda** » wt 28 sie 2007, 17:45

Wiem, ze tlumaczenie jest kiepskie chociaz sie staralam, ale czy moze mi ktos to sprawdzic gdzie popelnilam bledy i jakie?

Nasica Ennium poetam visitat -> to jest tytul

Nasica aliquando ad Ennium poetam venit, cui ab ostio Ennium quaerenti ancilla dixit dominum domi non esse. Nasica tamen sensit illam domini iussu dixisse et poetam domi esse. Paucis diebus post ad Nasicam Ennius venit eumque ad ianuam quaerebat. Tum Nasica exclamat se domi non esse. Cui Ennius: "Quid? Ego non cognosco vocem tuam?" Huic Nasica: "Homo es imprudens; ego ancillae tuae credidi te domi non esse, tu mihi non credis ipsi?"

Nasika odwiedza poetę Enniusza.

Nasika przybyl kiedys do poety Enniusza, ktoremu od drzwi [Enniusza] służąca powiedziala, ze pana nie ma w domu. Jednak Nasika spostrzegł, że ......... i poeta jest w domu.

Trzeciego zdania nie potrafie przetlumaczyc.

Wtedy Nasika krzyczy, ze on nie jest w domu. Któremu Enniusz [odpowiada]: Co? ja nie poznaje Twojego glosu? Temu Nasika[odpowiada]: Czlowiek jest bezczelny, ja twojej sluzącej wierze, ze Ciebie nie ma w domu, ty mnie samemu nie wierzysz?

Inny tekst

Dux milites exploratum misit - Wódz żołnierzy uwolnił wywiadowce/szpiega.
Hostis Romae appropinquavit urbem expugnatum - Nieprzyjaciel Rzymu przechodzil blisko miasta zdobywcy.
Pleraque dictu quam factu sunt faciliora - W wiekszosci słowa sa łatwe jak fakt (?)
Verum consilium initio auditu grave, postea iucundum erit - Prawdziwa mądrość wprowadza [najpierw] smutne wiadomosci, potem będzie przyjemna (?)

Flavius Aetius · Post autor: **Flavius Aetius** » wt 28 sie 2007, 18:10

"...cui ab ostio Ennium quaerenti..." - funkcje participiów (!), "któremu ponieważ od progu poszukiwał Enniusza", part. praes. rozwijamy w tym przypadku w zdanie podrzędne, według mnie przyczynowe, "Ennium" w acc. w związku rządku z "quaero". "Nazyka jednak spostrzegł, że ona (illam) powiedziała tak z rozkazu (iussu) pana i że poeta jest w domu", zwykłe ACI po sentio, nie wiem w czym tkwił problem. "Po kilku dniach przybył do Nazyki Enniusz i stukał do drzwi (bliżej oryginału: "pytał drzwi")". Po polsku powiedzielibyśmy, że "nie ma go w domu". "Homo es imprudens" - "Jesteś człowiekiem bezczelnym", 2 os. sg. "Uwierzyłem twojej służącej", "credidi" - perfectum.

Dux milites exploratum misit - "Wódz wysłał żołnierzy na rekonesans",
"misit" kogo, co? "milites", po co? "exploratum" - supinum na -um wyrażające cel,
Hostis Romae appropinquavit urbem expugnatum - "Nieprzyjaciel Rzymu zbliżył się, aby zdobyć miasto" - ta sama sytuacja, co powyżej z supinum na -um jako cel,
Pleraque dictu quam factu sunt faciliora - "bardzo wiele jest łatwiej powiedzieć, niż zrobić" - po polsku dajemy zazwyczaj bezokolicznik po przymiotnikach oznaczających uczucie czy umiejętność, po łacinie są to supina na -u (dictu, factu),
Verum consilium initio auditu grave, postea iucundum erit - "Szczera (prawdziwa) rada najpierw będzie przykra do wysłuchania, później przyjemna, "verum, grave, iucundum" - przydawki do "consilium", "auditu" - supinum na -u, po przymiotniku "gravis",

takajedna · Post autor: **takajedna** » wt 28 sie 2007, 18:24

Co do fragmentu następującego:

> Nasika przybyl kiedys do poety Enniusza, ktoremu od drzwi [Enniusza]
> służąca powiedziala, ze pana nie ma w domu. Jednak Nasika spostrzegł,
> że ......... i poeta jest w domu.

Tu w miejsce kropek trzeba wstawić 'ona powiedziała [to] na rozkaz pana'

> Trzeciego zdania nie potrafie przetlumaczyc.

przekład tego zdania:
Kilka dni później do Naziki Enniusz przyszedł i o niego u progu się pytał.

> Wtedy Nasika krzyczy, ze on nie jest w domu. Któremu Enniusz
> [odpowiada]: Co? ja nie poznaje Twojego glosu? Temu
> Nasika[odpowiada]: Czlowiek jest bezczelny, ja twojej sluzącej wierze,
> ze Ciebie nie ma w domu, ty mnie samemu nie wierzysz?

W ostatnim zdaniu 'es' znaczy 'jesteś', a nie 'jest', to jest przecież 2 osoba, a nie 3. Czyli Enniusz zarzuca Nazice, że jest bezczelny, a nie wygłasza ogólnych sentencji typu 'człowiek jest bezczelny'

> Dux milites exploratum misit - Wódz żołnierzy uwolnił
> wywiadowce/szpiega.

Byloby 'exploratorem', więc tak nie można. Wódz wysłał zołnierzy na zwiady. 'Exploratum' to supinum od 'explorare'. Poza tym 'milites' to nie jest genetivus, wiec nie można przetłumaczyć 'wódz żołnierzy'. 'Milites' mogą być tylko dopełnieniem, nawet podmiotem nie, bo orzeczenie jest w singiularis.

> Hostis Romae appropinquavit urbem expugnatum - Nieprzyjaciel Rzymu
> przechodzil blisko miasta zdobywcy.

Gdzie masz 'blisko'? Nie ma tutaj.
'Romae' jest tutaj datiwem (tzw. dat. praepositionalis, bez poprzedzającego przyimka, zamiast ad Romam; jest tak, bo przyimek ten jest wbudowany w czasownik appropinquare: ad+propinquus). Wróg zbliżył się do Rzymu, aby miasto zdobyć (znowu supinum).

> Pleraque dictu quam factu sunt faciliora - W wiekszosci słowa sa łatwe
> jak fakt (?)

'Faciliora' to przecież stopień wyższy. Poza tym od czego nominatiwem pluralis byłyby 'dictu' albo 'factu'? To znowu jest supinum, tym razem na -u, zawężające znaczenie przymiotnika.
Pleraque=większośc (rzeczy) i do tego odnosi się 'faciliora', a nie do tych supinów. Przekład: Większość (rzeczy) jest łatwiejsza do powiedzenia niż do zrobienia (dosł. przeważające są łatwiejsze... itd.)

> Verum consilium initio auditu grave, postea iucundum erit - Prawdziwa
> mądrość wprowadza [najpierw] smutne wiadomosci, potem będzie
> przyjemna (?)

'Consilium' to nie to samo, co 'prudentia' albo 'sapientia', nie oznacza więc mądrosci, tylko plan, radę. Tak więc 'Prawdziwa (lepiej będzie może: rzetelna, szczera) rada na początku ciężka do słuchania (supinum), potem (czyli w skutkach) będzie przyjemna'.

Amanda · Post autor: **Amanda** » wt 28 sie 2007, 18:34

Czyli wszystko mam zle. Ale tak to opisales, ze nic z tego nie zrozumialam

Nie znam sie az tak na gramatyce
To jak ja mam sie tego nauczyc? Juz cale wakacje kuje gramatyke i widac po tekstach co z tego wychodzi. Wielkie NIC. A zostaly tylko 2 tygodnie do examinu.

takajedna · Post autor: **takajedna** » wt 28 sie 2007, 18:43

Amanda pisze:Czyli wszystko mam zle. Ale tak to opisales, ze nic z tego nie zrozumialam Nie znam sie az tak na gramatyce
To jak ja mam sie tego nauczyc? Juz cale wakacje kuje gramatyke i widac po tekstach co z tego wychodzi. Wielkie NIC. A zostaly tylko 2 tygodnie do examinu.

Głowa do góry

Myślę, że Ci trochę objaśniłam.

Amanda · Post autor: **Amanda** » wt 28 sie 2007, 18:48

No tak, ale ja dalej nie potrafie tlumaczyc dobrze tekstu. Kazdy za jaki sie wezme wychodzi mi calkowicie zle. Z takimi "umiejetnosciami" nie zdam examinu

takajedna · Post autor: **takajedna** » wt 28 sie 2007, 19:01

Amanda pisze:No tak, ale ja dalej nie potrafie tlumaczyc dobrze tekstu. Kazdy za jaki sie wezme wychodzi mi calkowicie zle. Z takimi "umiejetnosciami" nie zdam examinu

Nie wiem, ile czasu uczysz się łaciny. Przede wszystkim powinnaś zawsze zaczynać od orzeczenia i odpowiednio dopasowywać słowa. Zwracać uwagę, co może być podmiotem, a co dopełnieniem, i że np. faciliora to comparativus, że dictu i factu nie mogą być nominatiwami pluralis, bo (ja przynajmniej) nie znam takiej deklinacji ani słów, które by w nom. plur. tak się konczyły, na -u.
Domyślam się, ze to są rzeczy z podrecznika trojga autorów, tam masz wyczerpujące objaśnienia dotyczące supinum.

Amanda · Post autor: **Amanda** » wt 28 sie 2007, 19:10

ucze sie juz 2 lata teraz mam examin koncowy.korzystalismy z Rudimenta Latinitatis, ja posiadam jeszcze Oktawiusza i z niego czerpie ww. teksty. A teraz mam takie np zdanie z innego podrecznika:

Venite post me et faciam vos piscatores hominum

Przyjdzcie po mnie i..... wy czlowieka rybaka?

mysle co to za koncowka -am nie wiem czy to z 1 dekl. a poza tym co to sa comparativy?