Krzyżackie wyjaśnienia - prośba o konsultację

[Viridis]

Po pierwsze kłaniam się nisko Szanownym Użytkownikom tego Forum.
Mam prośbę o konsultację tłumaczenia tekstu. Nie jest to tekst w łacinie klasycznej, pochodzi bowiem z pocz. XIV w., więc zarówno gramatyka jak i pisownia może być dla znawców łaciny klasycznej dość szokująca. Moja znajomość łaciny jako takiej jest szalenie skromna, tym niemniej jest mi potrzebna do badań nad historią mojego Miasta. Tekst, o konsultację którego proszę jest właśnie przykładem źródła do średniowiecznej historii Gdańka - są to wyjaśnienia krzyżackiego prokuratora (pełnomocnika) w sprawie zarzutu zbrojnego zajęcia Gdańska w 1308 r. i wybicia sporej części jego mieszkańców. Oto oryginalny tekst i moje nieudolne tłumaczenie:

...Item ponit et probare intendit dictus procurator nomine quo supra, quod cives Dancike provincie Pomoranie tenebant et receptabant raptores, predones et fures et predas et rapinas omnium christianorum dictarum partium. Item quod terra Pomorame, in qua est situni opidum Dancike, fuit domini regis Bohemie. Item quod dicta terra devoluta est ad regem Romanorum per mortem dicti regis Bohemie, qui decessit sine liberis masculis. Item quod dictus dominus Albertus rex Romanoram concessit in feodum dictam tęrram marchioni Brandeburgeusi. Item quod dictus marchio in dicto opido Dancike et cives dicti opidi tenebant et tenuerunt in dicto opido latrones et raptores et spoliatores christianos. Item quod predieti latrones et raptores fecerunt guerram fratribus supradictis et homines vasallos dictorum fratrum occiderunt et bona eorum rapuerunt et assportaverunt ad opidum supradictum et plures villas dictorum fratrum incendio destruxerunt. Item quod preceptor et fratres dicti ordinis constituti in Prusia monuerunt pluribus vicibus homines dicti opidi, ut predictos latrones et raptores de dicto opido expellerent, alioquin ipsi dictum [opidum] destruerent. Item quod predicti cives tenuerunt dictos latrones post dictas moniciones in dicto opido. Item quod predicti latrones post dictas moniciones multa dampna dictis fratribus in personis et rebus intulerunt et ad dictum opidum redierunt sicut prius. Item qnod preceptor et fratres dicte provincie congregaverunt exhercituui suum et cum suo exhercitu iverunt ad opidum supradictum. Item quod predicti preceptor et fratres dixerunt dictis civibus, quod ipsi caperent dictum opidum et eos interficerent, nisi predictos latrones et raptores eis darent. Item quod predicti civęs timentes occidi a dictis fratribus et eorum exhercitu predictos latrones et raptores numero sedecim dictis fratribus tradiderunt. Item quod predicti preceptor et fratres cum toto exhercitu sine lesione aliqua civium predicti opidi recesserunt ad terras suas. Item quod predicti cives destruxerunt propria voluntate domos dicti opidi et iverunt ad habitandum in aliis partibus.

...Takoż twierdzi i dowodzić zamierza rzeczony przedstawiciel imienia jak wyżej, że mieszczanie Gdańska w prowincji pomorskiej trzymali i przyjmowali rozbójników, rabusiów i złodziei, ku rozbojowi i rabunkowi wszystkich chrześcijan rzeczonych okolic. Takoż, że Ziemia Pomorska, w której leży osada Gdańsk, należała do pana króla Czech. Takoż, że owa ziemia przypadła królowi Rzymian przez śmierć owego króla Czech, który zszedł bez męskich potomków. Takoż, że rzeczony pan Albert, król Rzymian, nadał w lenno rzeczoną ziemię margrabiemu brandenburskiemu. Takoż, że margrabia ów, w rzeczonej osadzie Gdańsk, jak i mieszczanie rzeczonej osady, trzymali et tenuerunt w owej osadzie rozbójników, rabusiów i łupieżców chrześcijan. Takoż, że wspomniani łupieżcy i rabusie wydali wojnę wyżej wymienionym braciom i że ludzi poddanych rzeczonym braciom zabijali i dobra ich rabowali i unosili do osady wspomnianej i liczne dwory rzeczonych braci ogniem zniszczyli. Takoż, że zwierzchnik i bracia rzeczonego zakonu osadzeni w Prusach upominali z wielkim wysiłkiem ludzi owej osady, by wspomnianych rozbójników i rabusiów z rzeczonej osady wygnali, bo w przeciwnym razie sami rzeczoną osadę zniszczą. Takoż, że wspomniani mieszczanie trzymali rzeczonych rabusiów po owych upomnieniach w owej osadzie. Takoż, że wspomniani rabusie po rzeczonych upomnieniach liczne szkody owym braciom w osobach i rzeczach wyrządzili i do rzeczonej osady dobra unieśli jak uprzednio. Takoż, że zwierzchnik i bracia rzeczonej prowincji zgromadzili wojsko swoje i z wojskiem swoim ruszyli do osady wspomnianej. Takoż, że wspomniani zwierzchnik i bracia powiedzieli owym mieszczanom, że sami zdobędą ową osadę i ich zgładzą, jeśli rzeczonych rabusiów i rozbójników im nie wydadzą. Takoż, że owi mieszczanie, bojąc się śmierci od owych braci i ich wojska rzeczonych rabusiów i rozbójników w liczbie siedemnastu owym braciom wydali. Takoż, że wspomniani zwierzchnik i bracia z całym wojskiem, bez jakiegokolwiek ataku na mieszczan wspomnianej osady, powrócili na ziemie swoje. Takoż, że wspomniani mieszczanie zniszczyli z woli własnej domy rzeczonej osady i przenieśli się do siedzib w innych okolicach.

Będę wdzięczny za pomoc.
Pozdrawiam i zapraszam do Akademii Rzygaczy (http://www.akademiarzygaczy.net)
Viridis

[Viridis]

No cóż... mocno się zawiodłem na P.T. uczestnikach tego forum. Mam wrażenie, że nie prosiłem o nic przekraczającego drobną przysługę, postąpiłem też zgodnie z regulaminem tego działu i zamieściłem efekty swojej pracy, z prośbą o konsultację i nie oczekiwałem "odrobienia lekcji" za mnie. Może znawcy wystraszyli się po prostu średniowiecznej łaciny.
Tak czy owak przykro mi.
Pozdrawiam

[Theodoksja]

Viridis, Twój tekst jest dość długi, więc może to był powód, dla któego nikt go nie przeczytał.
Jeśli to jeszcze aktualne, to jestem gotowa w miarę swoich mozliwości przeczytać ten tekst i sprawdzić. Daj tylko znać, czy jeszcze się za to zabierać.

[Viridis]

Tak, bardzo proszę - tekst ten czeka na opublikowanie, bo, mając ogromną rezerwę dla swoich umiejętności łacinniczych, obawiam się nieco opublikować tłumaczenia obarczonego błędami. A ponieważ nie mam nikogo dostatecznie sprawnie poruszającego się w łacinie, kogo mógłbym poprosić o pomoc, zwlekam z publikacją tekstu. Będę wdzięczny jeśli zechcesz rzucić okiem na moje tłumaczenie i skorygować błędy.
Pozdrawiam
Viridis

[Theodoksja]

Przeczytałam i sprawdziłam. Jest bardzo dobrze

Tylko kilka uwag: w pierwszym zdaniu - mieszkańcy (...) trzymali rozbójników, rabusiów, złodziei, zdobycze i łupy ze wszystkich wspomnianych chrześcijańskich okolic.
W zdaniu "Item quod predicti latrones et raptores fecerunt guerram..." jest perfectum, zatem occiderunt - zabili, rapuerunt - zrabowali, assportaverunt - zabrali, etc.
"(...) ad dictum oppidum redierunt sicut prius" - do tej osady wrócili, jak wcześniej.

Jeszcze się tylko zastanawiam nad archaizacja języka - czy to w ogóle jest tu potrzebne i czy nie jest zbyt dużo "toteż", "rzeczony". Ale to są kwestie stylu. Natomiast jeszcze raz powtórzę - tłumaczenie jest bardzo dobre

[Viridis]

Bardzo dziękuję.
Poprawię co trzeba.
Co do archaizacji - to się jeszcze zastanowię - chodziło o w miarę podobne konstrukcje zdań - tak żeby było to badzo wierne tłumaczenie. Napiszę to jeszcze raz bez archaizacji i przyjrzę się, który tekst mi bardziej odpowiada.
A składa się tak, że właśnie odnalazłem passus z bulli papieskiej, na który odpowiedzią jest tekst, który byłaś łaskawa skonsultować. Czy dużą bezczelnością z mojej strony będzie, jeśli poproszę Cię o pomoc również w sprawie przetłumaczenia tego fragmentu? To dosłownie jedno - choć dość rozwlekłe zdanie - a obawiam się, że sobie z nim nie poradzę... zapewniam, że więcej elementów ta układanka źródeł na razie nie ma
Licząc, że nie odmówisz, pozwalam sobie na poniższe:

Novissime vero ad nostrum pervenit auditum, quod dicti praeceptores et fratres hospitalis eiusdem dilecti filii nobilis viri Wladislai Cracovie et Sandomirie ducis terram hostiliter subintrantes in civitate Gdansco ultra decem milia hominum gladio peremerunt infantibus vagientibus in cunis mortis exitum inferentes, quibus etiam hostis fidei pepercisset

Dotarła do nas ostatnimi czasy wieść, że owi zwierzchnicy i bracia szpitalnicy tegoż najdroższego syna, szlachetnego męża Władysława, księcia Krakowa i Sandomierza, ziemię nieprzyjacielsko najechawszy, w mieście Gdańsku ponad dziesięć tysięcy ludzi mieczem zgładzili, dzieciom kwilącym w kołyskach [i tu się kompletnie gubię... ]

Jak widzisz zdanie jest mocno złożone, do tego jeszcze pisownia jest szalenie swobodna, a interpunkcji właściwie nie ma. Jasne jest o co w nim chodzi - ale ideą cyklu artykułów o źródłach do gdańskiej historii, jest dawanie maksymalnie dokładnych tłumaczeń prezentowanych tekstów - stąd chciałbym, by tłumaczenie jak najbardziej trzymało się oryginału.

Bardzo cenię sobie Twoją pomoc, bo sam nie radzę sobie z niuansami łacińskiej gramatyki - jestem bowiem barbarzyńskim samoukiem, który zakończył edukację klasyczną na podręczniku Lidii Winniczuk i to gdzieś w jego połowie. To wyjaśnia niedostatki mojej znajomości łaciny. Więc naprawdę bardzo mi pomagasz
Tłumaczenia potrzebne są mi do źródłowego poparcia artykułu o tzw. rzezi Gdańska - do którego lektury w wolnej chwili zapraszam: http://www.rzygacz.webd.pl/index.php?id=42,30,0,0,1,0

Pozdrawiam
Viridis

[Flavius Aetius]

Twoje tłumaczenie uważam za poprawne, począwszy od "... infantibus vagientibus in cunis": "... niosąc śmierć (dosł. wyjście śmierci) dzieciom kwilącym w kołyskach, które nawet niewierny (dosł. wróg wiary) oszczędziłby".

[Theodoksja]

Nie wiem, czy "exitum" nie jest przypadkiem błędem ortograficznym i nie należałoby tego potraktować jako "exitium", wtedy tłumaczlibyśmy "zgubę śmierci".

[Viridis]

Jestem bardzo zobowiązany za pomoc.
W takim razie mogę przystępować do pisania artykułu.
Bardzo dziękuję.
Viridis

[Viridis]

Raz jeszcze dziękując za pomoc, zapraszam do lektury artykułu, do którego potrzebne były mi teksty, w których tłumaczeniu mi pomogliście.
http://www.rzygacz.webd.pl/index.php?aid=98
Pozdrawiam
Viridis