De Romanum finitimis oraz De deis Gallorum

Pomoc w tłumaczeniu z łaciny na język polski.
aleshua
Peregrinus
Posty: 3
Rejestracja: sob 08 gru 2007, 17:12

De Romanum finitimis oraz De deis Gallorum

Post autor: aleshua »

Witam,
bardzo proszę o sprawdzenie moich tłumaczeń dwóch tekstów (jak w temacie). Jeżeli chodzi o pierwszy tekst to prawdopodobnie będzie tam wiele bzdur, za które z góry przepraszam - tekst sprawił mi wiele trudności :( (łaciny uczę się od 2 miesięcy). Tekst drugi jak na moje oko jest w miarę spójny. Prosiłabym także przy poprawie zdań o wyjaśnienie dlaczego jest tak a nie inaczej :)

Tekst 1 - De Romanorum finitimis.

(1)Finitimi Romanorum saepe bellum parant; amicos et socios convocant, agros Romanorum vastant et multos viros necant.
(2)Nuntius an Romanos venit et dicit populum Romanum in magno periculo esse. (3)Romani copias cogunt; paucos in muris relinquunt et cum reliquis copiis finitimos oppugnant. (4)Romani fortiter pugnant et victoriam reportant. (5)Finitimi Romanis magnam praedam dant. (6)Scimus etiam Romanos oppida finitimorum oppugnare et multos populos superare. (7)Postremo populus Romanus imperium Italiae habet; ad multa oppida copias mittit; oppida magnis praesidiis tenet et agros Romanis agricolis dat. (8)Oppida occupata Romani colonias vocant. (9)Cum reliquis finitimis amicitiam confirmant et incolas socios vocant. (10)Poetae antiqui Romanos gaudere suis victoriis tradunt.

Tłumaczenie 1 - De Romanorum finitimis - Sąsiedzi Rzymian.

(1)Sąsiedzi Rzymian często przygotowują wojny, zwołują przyjaciół i sprzymierzeńców, niszczą ziemie rzymskie i zabijają wielu mężczyzn (mężów). (2)Posłaniec przybył i zawiadomił Rzymian, że lud rzymski jest w wielkim niebezpieczeństwie. (3)Rzymianie gromadzą wojsko; nieliczni opuszczają mury kiedy pozostałe wojska napadają sąsiadów. (4)Rzymianie dzielnie walczą i odnoszą zwycięstwa. (5)Minęło wiele od zdobycia Rzymu [nie mam pojęcia jak to zdanie powinno brzmieć poprawnie]. (6)Wiemy także, że Rzymianie napadali miasta sąsiadów i pokonali wielu ludzi. (7)Nareszcie lud rzymski ma władzę nad Italią; do wielu miast wysyłał zapasy. (8)Zajęte miasta Rzymian nazywająkoloniami. (9)Z resztą sąsiadów umacniają przyjaźń i mieszkańców nazywają sprzymieżeńcami. (10)Poeci przekazują, że antyczni Rzymianie cieszą się swoimi zwycięstwami.

Tekst 2 - De deis Gallorum.

(1)Caesar scribit Gallos deorum maxime Mercurium colere. (2)Huius dei multa simulacra habent. (3)Hunc ducem itinerum putant. (4)Post hunc Apollinem et Martem et Iovem et Minervam colunt. (5)De his habent eandem fere opinionem, quam reliqui populi. (6)Credunt enim Apollinem morbos depellere, Minervam artificiorum initia tradere, Iovem imperium deorum tenere, Martem bella regere. (7)Huic deo Galli, cum proelinum committere in animo habent, persaepe praedam magnam promittunt.

Tłumaczenie 2 - De deis Gallorum (wg Cezara)

(1)Cezar pisze, że Galowie z bogów najbardziej czczą Merkurrego. (2) Mają wiele portretów tego boga. (3) Sądzą, że.... [tutaj niestety nie dałam rady]. (4) Po tym czczą Apolla, Marsa, Jowisza i Minerwę. (5) Mają o tym prawie takie samo wyobrażenie, jak reszta ludzi. (6) Wierzą bowiem, że Apollo odpędza choroby, Minerwa przekazywała początki rzemiosła (sztuki?), Jowisz trzymał największą władzę, Mars kierował wojną. (7)Temu bogu galijskiemu(?), kiedy mają zamiar stoczyć bitwę, bardzo często obiecują wiele zdobyczy.

+ 2 zdania:
- Non sordidi lucri causa. - /Nie dla brudnego zysku./?
- Verba volant, scripta manent. - /Słowa ulatują, pisma zostają./?

Jeszce raz bardzo proszę o pomoc - przez dwutygodniową chorobę jestem do tyłu z materiałem i jak widać powyżej niebardzo potrafię sobie poradzić :/.
Aga
Awatar użytkownika
Flavius Aetius
Propraetor
Posty: 1115
Rejestracja: pt 28 kwie 2006, 22:23

Post autor: Flavius Aetius »

1. Poprawnie (no może poza tym, że "bellum" to sg, w tłumaczeniu jest pl.),
2. "paucos in muris relinquunt et cum reliquis copiis finitimos oppugnant" - "(Rzymianie) pozostawiają nielicznych w obrębie murów i z pozostałymi wojskami oblegają sąsiadów" - paucos - acc. pl. dopełnienie bliższe, Rzymianie jako wykonawcy czynności, "cum" jako przyimek z abl. "z", jako spójnik zdania podrzędnego idzie z con. jako historicum, a tu con. nie ma,
3. "(5)Finitimi Romanis magnam praedam dant." - "Sąsiedzi dają Rzymianom wielki okup (łup, daninę)", Twoja propozycja jest dość kosmiczna,
4. "oppugnare" - "oblegać", "napadać" to np. "aggredior"; "multos populos" - "liczne ludy", nie pojedynczych ludzi,
5. "Italiae" - "w Italii", "copias" tu chyba też w znaczeniu "wojska",
6. "Zajęte miasta Rzymian nazywają koloniami" - to raczej Rzymianie nazywają miasta koloniami, bo Rzymianie jako żywo koloniami być nie mogą,
7. Poprawnie,
8. "Poetae" łączy się z "antiqui", bo gdyby to Rzymianie byli "starożytni" musieliby stać w acc. jako element a.c.i., tymczasem są tu w nom.
Całkiem nieźle to wyszło.

"O bogach Gallów"

1. Poprawnie,
2. Poprawnie,
3. "Hunc ducem itinerum putant." - "Uważają tego boga za patrona dróg (podróży), acc. duplex po "puto", dux, ducis - wódz, tu: patron,
4. Poprawnie,
5. "De his" - "o nich (scil. deis),
6. Poprawnie, choć lepiej tłumaczyć inf. w praes.,
7. "Huic deo Galli" - "temu bogu (tzn. Marsowi) Gallowie", Galli - nom. pl., dalej poprawnie.

Zdanie 1: poprawnie
Zdanie 2: poprawnie ("scripta" może się również odnosić do "verba", czyli słowa zapisane zostają, ale "pisma" również jest dobrze).
Moje gratulacje.
Quod sis, esse velis, nihilque malis;
Summum nec metuas diem nec optes.
Marcus Valerius Martialis X, 47 12-13
aleshua
Peregrinus
Posty: 3
Rejestracja: sob 08 gru 2007, 17:12

Post autor: aleshua »

Serdecznie dziękuję za pomoc :) niestety nie znam (albo nie kojarzę) części zasad ale dzięki Twoim poprawom mam możliwość dochodzenia co i jak. Zawsze chciałam uczyć się łaciny a teraz mam taką możliwość więc uciekam dalej "łykać" wiedzę. Jutro zostanie sprawdzona :-).
Jeszcze raz dziękuję i pozdrawiam.

Mam jeszcze jedno pytanie dotyczące zdania "Finitimi Romanis magnam praedam dant." - na jego końcu występuje słówko dant, którego nie udało mi się znaleźć w słownikach (niestety póki co posiadam tylko słowniczek, który dołączony jest do podręcznika a internetowy także niewiele pomógł) o ile normalnie widząc odmienione słówko mogę bez problemu dojść czym ono jest, tak w tym przypadku nie mogłam. Czy "dant" tworzy jakąś konstrukcję czy jest to poprostu odmienione słowo?
Theodoksja
Tribunus militum
Posty: 108
Rejestracja: pt 22 cze 2007, 13:47
Lokalizacja: Cracovia

Post autor: Theodoksja »

"dant" - od czasownika "dare" - dać, dawać; tu po prostu 3 os pl.
"Warto jest poświęcać młode lata i kosztowne nauki godziny na naukę choćby kilku słów w językach klasycznych, albowiem wykraczają one poza trywialność ulicy i stanowią źródło inspiracji i podniety" (H.D. Thoreau)
ODPOWIEDZ