LLPSI Pars I, Capitulum XVI, Pēnsa A-C,

[A_Kornel]

Szanowni Forumowicze,

zwracam się do was z uprzejmą i pokorną prośbą o weryfikację moich tłumaczeń zadań A-C z Podręcznika LLSI Latine Disco, Capitulum XVI, Pēnsa A-C, p. 125.

Jeżeli znajdziecie jakiekolwiek niedociągnięcia, błędy lub braki, będę wam wdzięczny za poprawienie. Albowiem w głównej mierze mam problemy z tłumaczeniami i składnią zdać z użyciem Verba Dēponēntia

Z góry dziękuję i liczę na waszą pomoc.
Serdecznie pozdrawiam.

Pēnusm A
Nautae, quī Neptūnum verentur, tempestātem opperiunt.
Marynarze, którzy lękają się Neptuna, oczekują na burzę.

Mēdus et Lȳdia ex Italiā proficīscuntur.
Medus i Lidia wyruszają z Italii.

Lȳdia Mēdum in puppim ascendentem sequitur.
Lidia podąża za Medusem wchodzącym na rufę.

Dum nauta loquitur, Mēdus occidentem intuētur, unde nūbēs ātrae oriuntur. Simul tempestās oritur.
Podczas gdy marynarz mówi, Medus spogląda na zachód, skąd pojawiają się ciemne chmury. Jednocześnie pojawia się burza.

Mercātor trīstis mercēs suās in mare lābī videt; nēmō eum cōnsōlārī potest.
Smutny kupiec widzi jak jego towary spadają do morza; nikt nie jest w stanie go pocieszyć.

Quī ab amīcīs proficīscitur laetārī nōn potest.
Kto opuszcza przyjaciół nie może się cieszyć.

Pēnsum B
Brundisium est oppidum maritimum (in ōrā maritimā situm) quod magnum portum habet.
Brundisium to miasto nadmorskie (położone na wybrzeżu) które posiada wielki port.

Portus est locus quō nāvēs ad terram adīre possunt.
Port to miejsce do którego statki mogą przybijać do lądu.

Cum nūllus ventus flat, mare tranquillum est.
Gdy nie wieje żaden wiatr, może jest spokojne.

Tempestās est magnus ventus quī mare turbat et altōs flūctūs facit.
Burza to silny wiatr, który wzburza morze i tworzy wielkie fale.

Gubernātor est nauta quī in puppī nāvis sedēns nāvem gubernat.
Sternik to marynarz, który siędząc na rufie steruje statkiem

Partēs caelī sunt oriēns et occidēns, septentriōnēs et merīdiēs.
Części nieba są cztery, wschód i zachód, północ i południe.

Oriēns est ea caelī pars unde sōl oritur, occidēns est ea pars quō sōl occidit.
Wschód to ta część nieba, skąd wschodzi słońce, zachód to ta część dokąd słońce zachodzi.

Mēdus et Lȳdia nāvem cōnscendunt atque ex Italiā proficīscuntur
Medus i lidia wchodzą na pokład statku oraz opuszczają Italię.

Ventus secundus est, nāvis plēnīs vēlīs ex portū ēgreditur [= exit]; sed in altō marī tempestās oritur: magnus ventus flāre incipit, tōtum mare turbidum fit.
Wiatr jest pomyślny, łódź pod pełnymi żaglami [wychodzi w morze/ wypływa] z portu; lecz na [szerokim morzu/ pełnych wodach] pojawia się burza: zaczyna wiać silny wiatr, całe morze staje się wzburzone.

Nautae aquam ē nāve hauriunt et mercēs in mare iaciunt.
Marynarze wylewają wodę ze statku i rzucają do morza towary.

Mēdus Neptūnum invocat: "Ō Neptūne! Servā mē!"
Medus wzywa Neptuna: „O Neptunie! Ocal mnie!”

Nāvis flūctibus iactātur nec vērō [= sed nōn] mergitur.
Statek jest ciskany falami, lecz jednak nie tonie

Pēnusm C
1. Quae nāvēs Rōmam adīre possunt? Parvae tantum nāvēs Rōmam adīre possunt?
Jakieś łodzie mogą przybywać do Rzymu? Małe jedynie łodzie mogą przybywać do Rzymu.

2. Quid est 'ōstium' flūminis? ‘Ōstium’ flūminis est locus quō flūmen in mare īnfluit.
Czym jest „ujście” rzeki? „Ujście” rzeki to miejsce dokąd rzeka wpływa do morza.

3. Num Tiberis in mare Superum īnfluit? Minimē, Tiberis in ‘mare Īnferum’ sīve ‘Tūscum’ īnfluit.
Czyż więc Tubr wpływa do morza Górnego? Ledwie, Tybr wpływa do morza Dolnego lub Tuskijskiego.

4. Quandō nāvēs ē portū ēgrediuntur? Nāvēs ē portū ventō secundo ēgrediuntur.
Kiedy statki wypływają z portu? Statki wypływają z portu przy sprzyjającym wietrze.

5. Ubi sedet gubernātor et quid agit? Gubernātor in puppī sedet atque nāvem gubernat/ Gubernātor in puppī sedēns nāvem guberant.
Gdzie siedzi sternik i co robi? Sternik siedzi na rufie oraz steruje statkiem/ Sternik siedząc na rufie steruje statkiem.

6. Quae sunt quattuor partēs caelī? (Partes caelī) sunt oriēns et occidens, merīdiēs et septentriōnēs.
Jakie są cztery części nieba? (Części nieba) to wschód i zachód, południe i północ.

7. Quās rēs Mēdus et Lȳdia sēcum ferunt? Omnēs rēs suās sēcum ferunt, id est pauca vestīmenta, paulum cibī nec multum pecūniae. Praetereā Lȳdia parvum librum fert quem sub vestlmentīs occultat.
Jakie rzeczy Medus i Lidia ze sobą niosą? Wszystkie swoje rzeczy ze sobą niosą tj. mało ubrań, mało jedzenia ani też dużo pieniędzy. Poza tym Lidia niesie małą książkę, którą chowa pod ubraniami.

8. Quō Mēdus cum amīcā suā īre vult? In Graeciam īre vult/ Graeciam redīre vult.
Dokąd Medus chce się udać ze swoją przyjaciółką? Chce cię udać do Grecji/ Chce powrócić do grecji?

9. Cūr trīstis est Lȳdia? Trīstīs est quod amīcās suās Rōmānās relinquit.
Czemu Lidia jest smutna? Jest smutna albowiem musi pozostawić swoje rzymskie przyjaciółki.

10. Quem deum invocant nautae? Neptūnum (dominum maris ac tempestātum) invocant natuae.
Jakiego boga wzywają marynarze? Marynarze wzywają Neptuna (władcę morza i burz).

11. Cūr mercēs in mare iaciuntur? Mercēs in mare iaciuntur quod marī turbide ac flūctibus pulsantibus nāves aquā implētur atque nimis gravis fit. Itaque necesse est eam leviorem fierī.
Czemu towary są wrzucane do morza? Towary są wrzucane do morza albowiem podczas wburzonego morza i ciskających fal, statek napełnia się wodą i staje się zbyt ciężki. Tak więc konieczne jest uczynić go lżejszym.

12. Num nāvis eōrum mergitur? Nāvis servātur nōn mergitur. (tu przepisałem z klucza, ale nie wiem dlaczego użytko mergitur (mergit per se oznacza tonąć, po co strona bierna „jest zanurzany”??)
Statek zostaje ocalony, nie tonie.

[Alopex Lagopus]

Kornelu,
moje uwagi:
vereor poza "bać się" oznacza także "czcić" (dla języków klasycznych te znaczenia są pokrewne, por. gr. timao)

na początku PENSUM B quo raczej na zanczenie lokatywne (statywne): gdzie / w którym.
A skąd to się te "cztery" strony nieba pojawiły

PENSUM C:
1. jakieś? to zdanie pytajne, a qui interrogtywność przyjmuje ("jakie?")
2. p.w. nt. quo
3. minime w odpowiedziach znaczy tyle co haud ita ("nie")
i w 9. dosł byłoby "zostawia" zamiast "musi zostawić", ale to już jest kwestia interpretacji zdania - zdarza się w łacinie modalność nie wyrażana przez żaden dodatkowy element.

Hmm... jesteś pewien, że mergere ma takie aktywne, absolutne znaczenie? Słownik mi nie podaje nic takiego, a wręcz przeciwnie, bo pokazuje takie znaczenie tylko w wariancie nieprzenośnym pasywnym...

[A_Kornel]

Lisku,

serdecznie tobie dziękuję.

Proszę ciebie o pomoc w tej kwestii
1) Unde >> quō
Czy w tym zdaniu można również zastosować "ubi" i.e. ‘Ōstium’ flūminis est locus ubi flūmen in mare īnfluit.

2) Co do mergere, faktycznie (dałem się naciąć na Capitulum Quīntum Decimum) : Mārcus manūs suās in aquam mergit.
Rozumiem że mergitur to odpowiedenie słowo dla "on tonie"
A mam pytanko, takie oto zdanie "Silne fale zatapiają statek" - Magnī flūctūs nāvem in mare mergunt - jest OK, czy musze użyć ablātīvus absolutus i.e. Magnīs flūctibus pūlsantibus, nāves in mare mergitur.

Lisku, czy ty mółbyś mi pomóc jeszcze w wyjaśnieniu paru kwestii odnośnie nowego słownictwa, czy jeste jakaś szczególna różnica pomiędzy nimi, oraz kiedy można ich użyć a kiedy nie.
1) rūrsus oraz iterum e.g. Iūlius rūrsum abest; Lȳdia iterum Chrīstum invocat. rozumiem że rūrsus oznacza "ponownie" a iterum "jeszcze raz"; tak?

2) proficīscī czym różni się od "abīre" - czy proficīscī tylko dotyczy podróży i.e.
Mēdus, quī ex Italiā proficīscitur cum amīcāsuā Lydiā. - Medus który wraz z Lidią opuszcza Italię.

3) ēgredī = ex-īre - czyli obydwa oznaczają "wychodzić"

4) spectāre, intuērī - rozumiem że intuērī bardziej oznacza wpatrywać się w kogoś coś e.g. Mēdus faciem Lydiae intuētur; a spectāre po prostu oddaje "oglądać" i.e. Medicus ōs puerī spectat

5) horrēre, timere, metuēre, verērī - wg objaśnień słownikowych horrēre - "drżeć na widok, myśl o" timere - bać się, metuēre - lękać się/ odczuwać strach; verērī - bać się, lękać, okazywać bojaźń (ale zauważyłem że verēri nie jest używane tylko wobec Bóstw ale również ludzi). Powiedz mi proszę albowiem zauważyłem wiele zdań które na przemian używają tych czasowników, czy jest jakaś reguła kiedy je zastosować i jakie nabierają znaczenie w kontekście zdań.
Puer patrem suum et baculum eius timet.
Quīntus, quī medicum horret, eum abesse gaudet.
Miltes ducem metuunt. Dux exercituī imperat, exercitus ducī suō pāret, nam dux ab exercitū metuitur. Mīles fortis hostem nōn metuit, sed sine metū impetum in hostem facit.
Mēdus laetātur neque iam dominum suum sevērum verētur. Nauta Neptūnum, deum maris, verētur.
Z góry dziękuję i przepraszam za kłopot.

[Alopex Lagopus]

Nie mam możliwości się dziś rozpisywać, dlatego odpowiem w zwięzłych punktach, Kornelu:
1. Szczerze mówiąc, ubi w tym miejscu wydaje mi się w ogóle najodpowiedniejsze
2. Raczej druga wersja: według ogólnie przyjętych reguł w tworzeniu zdań po łacinie raczej unika się pojęć abstrakcyjnych w roli podmiotu zdania.

Co do następnych:
1. Z grubsza tak: rursus = ponownie (bez wyznaczania "odległości" od pierwszego razu kiedy czynność została dokonana), iterum = drugi raz - przy czym są to podstawowe właściwości znaczeniowe, czasami występują też odchyły.
2. Szczerze mówiąc - tutaj nie jestem pewien. Poszukam jeszcze na temat.
3. Tak, przy czym pierwsze ma często konotacje związane z wojskowością, a w każdym razie lubi odnosić się do zbiorowości (egredere, Catilina - "wynoś się z miasta, Katylino [w dom. razem z twoimi zwolennikami]".
4. Dokładnie tak (w końcu in-tueri)
5. Tutaj też należałoby się parę słów... spróbuję coś poszukać - mam nadzieję, że wkrótce uzupełnię odpowiedź.

[A_Kornel]

Dziękuję Lisku za poświęcony czas i wyjaśnienia. Jeżeli będziesz miał jeszcze jakiekolwiek uwagi oraz porady, bardzo chętnie się z nimi zapoznam.