Cornelius Nepos, Hannibal 2

Pomoc w tłumaczeniu z łaciny na język polski.
Vespera
Civis Latinus
Posty: 39
Rejestracja: sob 07 kwie 2007, 21:19
Lokalizacja: Wratislavia

Cornelius Nepos, Hannibal 2

Post autor: Vespera »

Dalszy ciąg moich zmagań z Hannibalem :wink: Proszę, jak zwykle, o sprawdzenie mojej 'twórczości'...


1. Nam ut omittam Philippum, quem absens hostem reddidit Romanis, omnium his temporibus potentissimus rex Antiochus fuit.

Bowiem, jak pominę Filipa, którego oddalony (=Hannibal) uczynił wrogiem Rzymian, najpotężniejszy ze wszystkich w tych czasach był król Antioch.
---

2. Hunc tanta cupiditate incendit bellandi, ut usque a rubro mari arma conatus sit inferre Italiae.

Rozbudził w nim taką żądzę walki, że (on) próbował najechać Italię aż znad Morza Czerwonego.

Mniej więcej rozumiem sens drugiej części zdania, ale co dokładnie oznacza arma inferre? Wszcząć wojnę?
---

3. Ad quem cum legati venissent Romani, qui de eius voluntate explorarent darentque operam, consiliis clandestinis ut Hannibalem in suspicionem regi adducerent, tamquam ab ipsis corruptus alia atque antea sentiret, neque id frustra fecissent idque Hannibal comperisset seque ab interioribus consiliis segregari vidisset, tempore dato adiit ad regem,

Gdy przybyli posłowie rzymscy do niego (Antiocha), ażeby dowiedzieć się o jego zamiarze i dołożyć starań, aby w czasie tajemnych narad rzucić podejrzenie przed królem na Hannibala, jakoby przez nich samych przekupiony uważał w inny sposób niż wcześniej, nie na próżno to zrobili i to Hanibal dowiedział się i zobaczył, że on został oddalony od poufalszych narad, w danym czasie udał się do króla;

- alia atque antea sentiret - hm... czyli po polsku to znaczy, że zmienił zdanie?
- tempore dato - abl. temporis? abl. absolutus?; jak to ładnie przetłumaczyć... może w odpowiednim czasie?
---

4. eique cum multa de fide sua et odio in Romanos commemorasset, hoc adiunxit: `Pater meus' inquit `Hamilcar puerulo me, utpote non amplius VIIII annos nato, in Hispaniam imperator proficiscens Carthagine, Iovi optimo maximo hostias immolavit.

i gdy jemu przypomniał o swojej wielkiej wierności i nienawiści do Rzymian, dodał to:
Ojciec mój - mówi - gdy byłem chłopcem, mając lat nie więcej niż 9, Hamilkar, podróżując (jako) dowódca z Kartaginy do Hiszpanii, składał ofiarę Jowiszowi Największemu i Najlepszemu.
---

5. Quae divina res dum conficiebatur, quaesivit a me, vellemne secum in castra proficisci.

Podczas gdy tę ofiarę składał, zapytał mnie, czy chcę z nim wyruszyć do obozu.
---

6. Id cum libenter accepissem atque ab eo petere coepissem, ne dubitaret ducere, tum ille `Faciam', inquit `si mihi fidem, quam postulo, dederis.'

Gdy chętnie zgodziłem się na to i zacząłem go prosiś, żeby nie wahał się zabrać (mnie) ze sobą, wtedy on - "Uczynię (to)" - mówi - "jeśli mi dasz słowo, którego zażądam."
---

7. Simul me ad aram adduxit, apud quam sacrificare instituerat, eamque ceteris remotis tenentem iurare iussit numquam me in amicitia cum Romanis fore.

Równocześnie (w tym samym czasie) przyprowadził mnie do ołtarza, na którym postanowił złożyć ofiarę, i dotykającemu go, po oddaleniu pozostałych, rozkazał przysiąc, że ja nigdy nie będę w przyjaźni z Rzymianami.

- ceteris remotis - abl absolutus?
---

8. Id ego ius iurandum patri datum usque ad hanc aetatem ita conservavi, ut nemini dubium esse debeat, quin reliquo tempore eadem mente sim futurus.

Ja tę przysięgę daną ojcu do tego czasu tak zachowałem, że nikt nie powinien mieć wątpliwości, że w pozostałym czasie zamierzam pozostać (wierny) tej samej myśli.
---

9. Quare, si quid amice de Romanis cogitabis, non imprudenter feceris, si me celaris; cum quidem bellum parabis, te ipsum frustraberis, si non me in eo principem posueris.'

I dlatego, jeśli coś przyjaźnie pomyślisz o Rzymianach, uczynisz nieroztropnie, jeśli nie zataisz (tego) przede mną; w każdym razie, gdy będziesz przygotowywał się do wojny, sam siebie zawiedziesz, jeśli nie wyznaczysz mnie w niej przywódcą.
---

10. Hac igitur, qua diximus, aetate cum patre in Hispaniam profectus est.

W tym więc, o którym powiedzieliśmy, wieku wyruszył z ojcem do Hiszpanii.

To wszystko... :wink:
Desines timere, si sperare desieris.
Awatar użytkownika
Flavius Aetius
Propraetor
Posty: 1115
Rejestracja: pt 28 kwie 2006, 22:23

Post autor: Flavius Aetius »

Zaszalałaś.

Zdanie 1: "ut" zwłaszcza jeśli idzie z con. (omittam), nie ma znaczenia komparatywnego i tutaj rozumiałbym je jako concessivum ("że już nie wspomnę, nawet jeśli, choć pominę"); "absens" to nie tyle "oddalony", co po prostu "nieobecny",
Zdanie 2: "arma (in)ferre" znaczy "wydać, wypowiedzieć wojnę" i łączy się z dat. (Italiae). Gdybyśmy chcieli oddać ów zwrot jako "najechać", wówczas musiałby się on łączyć z acc. (Italiam), nieprawdaż?
Zdanie 3: "alia antea sentiret" - "... rzucić podejrzenie, że już wcześniej zamyślał co innego", a więc nie tyle zmienił zdanie, co już dawniej miał odmienne od Antiocha plany; po polsku można dowiedzieć się o czymś ("id comperisset"); "tempore dato" abl. abs., "gdy nadarzyła się sposobność",
Zdanie 4: "przypomniał mu", rozszerzona forma zaimka w toku zdania jest niepoprawna; "immolavit" czynność dokonana; poza tym poprawnie,
Zdanie 5: Sądzę, że poprawniej byłoby pozostawić oryginalną stronę bierną, a więc "podczas gdy dokonywała się ofiara", "vellemne" "czy chciałbym",
Zdanie 6: nie rozumiem czemu z "postulo" robisz tu futurum, po prostu "jeśli dasz mi słowo, którego wymagam, o które proszę";
Zdanie 7: "ceteris remotis" - abl. abs.; "eamque... tenentem" - part. w łacinie nie zawsze (choć częściej niż w grece) funkcjonuje jako przydawka, a więc zamiast "dotykającemu ją (scil. "aram")" lepiej byłoby rozwinąć part. w zdanie podrzędne (coniunctum), proponuję historicum - "gdy ją dotknąłem"; poza tym w porządku, choć nie musisz tłumaczyć każdego acc. z konstrukcji a.c.i. na polski, bo w naszym języku jest on niewymagany, acz w łacinie konieczny;
Zdanie 8: lepiej byłoby rzec "dochowałem tej przysięgi"; "eadem mente esse" - "postępować tak samo", jedna z dziesiątek kolokacji, pojawiających się w każdym języku, co czyni je niepowtarzalnymi i naturalnymi,
Zdanie 9: "amice" tutaj nie tyle w roli przysłówka, co przydawki w neutrum do "quid" - "coś przyjaznego", a więc "jeśli pomyślisz o czymś przyjaznym ze strony Rzymian"; "non" i poprzedzający je, zaprzeczony przysłówek (impudenter) znoszą się we wzmocnione twierdzenie: "Dlatego też jeśli pomyślisz o czymś przyjaznym ze strony Rzymian, postąpisz bardzo roztropnie, jeśli mnie ukryjesz (można także w drugą stronę zamieniać przy przekładznie zdania podrzędne w participia po polsku - "uczynisz roztropnie, ukrywając mnie"); reszta zdania poprawna,
Zdanie 10: Drobna uwaga odnośnie stylu - przy wtrącaniu po polsku zdania rozpoczynającego się od przysłówka względnego, dopełnienie dalsze pozostawia się przed owym zdaniem: "W tym więc wieku, o którym...", inaczej niż po łacinie.
Vespera
Civis Latinus
Posty: 39
Rejestracja: sob 07 kwie 2007, 21:19
Lokalizacja: Wratislavia

Post autor: Vespera »

Dziękuję :D

Zdanie 1: Tłumacząc to zdanie, zastanawiałam się nad tym, czy jest to con., ale wybrałam (jak się okazało niewłaściwie) drugą możliwość, uznając omittam za futurum i funkcję komparatywną ut... tym bardziej, że sens jest dość podobny.

Zdanie 2: Tak, oczywiście, że z acc... brakowało mi odpowiedniego określenia, chyba najlepiej tu pasuje „próbował wypowiedzieć wojnę Italii”.

„immolavit”, „vellemne”, "postulo"... hmm... w tych miejscach zrobiłam typowe dla mnie, głupie błędy, jak pomylenie czasu, czy trybu... niedopatrzenia, a jakże ważne... dlatego też wolę by ktoś sprawdzał moje tłumaczenia i wyławiał takie błędy...

Dzięki za wszystkie uwagi, przydadzą się przy kolejnych tekstach. :wink:

Zaszalałam... mam wakacje, więc korzystam z wolnego czasu... i tłumaczę :lol:
Desines timere, si sperare desieris.
Awatar użytkownika
Flavius Aetius
Propraetor
Posty: 1115
Rejestracja: pt 28 kwie 2006, 22:23

Post autor: Flavius Aetius »

I bardzo dobrze, bo od czego są wakację, jak nie od tej pracy, na którą nie ma czasu w toku trwania roku akademickiego?
ODPOWIEDZ