Szymon pisze:1.Powiedz, co myślisz.
2.Nikt nie wiedział, kto to zrobił.
3.Nie pytaj, co będzie jutro.
4.Chciałem wiedzieć, co myślisz, co zrobiłeś, kiedy wrócisz.
5.Obywatele pytali, co konsulowie myślą o rzeczypospolitej.
po łacinie zaprzeczamy raz: nikt zrobił, nikt widział etc... jak powiesz: nikt nie widział = nie ma takiej osoby, która by tego nie widziała = wszyscy widzieli; nie nie wiem = nie jest tak, że nie wiem = dobrze to wiem
jeśli podkreślamy coś w zdaniu zaprzeczonym, np: nigdy nie widziałem żadnego żołnierza: numquam vidi ullum militem (umquam = numquam w zdaniach już zaprzeczonych) albo nullum militem vidi umquam (umquam = numquam w zdaniach zaprzeczonych, kiedykolwiek: czy zrobiłem ci kiedykolwiek coś złego: vecine tibi umquam quid mali?); czyż nie jest prawdą to, że nigdy nie zrobiłem CI niczego złego?: nonne tibi umquam quid mali non feci?
w zdaniach podrzędnych stosujemy coniunctivus (nie indicativus! a w tycz przykładach zgodnie z consecutio temporum) - por. powiem mu, aby zrobił;
dlatego też:
1. Dic, quid cogites. (con. praes. dla czynności równoczesnej z czynnością zdania nadrzędnego wyrażonego w czasie teraźniejszym: powiedz, co teraz myślisz)
2. Nemo sciebat, quis hoc fecisset. (con. plusquamperf. dla czynności uprzedniej w stosunku do zdania nadrzędnego wyrażonego w czasie przeczłym: nikt nie wiedział, kto to był wcześniej zrobił - bo w czasie, jak nie wiedział, to czynność była już dawno dokonana, np: nikt nei wiedział, kto zbił szklankę - nikt nie wiedział, kto zbił, kiedy szklanka już była zbita)
3. Noli rogare, quid cras futurum sit. (constructio periphrast. act. dla czynności późniejszej w stosunku dla czynności zdania nadrzędnego w czasie teraźniejszym; nie pytaj teraz, co będzie jutro)
4. Scire velim, quid cogites et quid feceris quandoque redeas. (to et i -que dałem dla podkreślienia równorzędności tych czynności, bo po przecinku nie wiadomo o co chodzi, a po dwukropku nie byłoby coniunctivu)
5. Cives rogabant, quid consules de re publica censerent. (con. imperf. dla czynności równoczesnej w stosuknu do czynności zdania nadrzędnego wyrażonej w czasie przeszłym)
mam nadzieję, że nie przestraszyłem;) w razie pytań zapraszam na gg:) (internet mi słabo działa, tak więc najlepiej późną nocą mnie zastać - bo najlepiej wtedy funkcjonuje:)