Łacina - Forum Latinum

Alexander, cum per Prygiam exercitum duceret, pervenit in urbemGordium, ubi quondam clarissima Midae regia fuearat, et Iovis templum intrat. Ibi vehiculum, quo Gordius, Midae pater, vectus erat, aspexit. Notabile erat vehiculi iugum, quod ad temonem adstrictum erat compluribus nodis, qui explicari non poterant. Erat autem oraculum Asiam eum in dicionem redacturum esse, qui inexplicabile vinculum solvisset. Itaque cupivit Alexander id oraculum explere. Circa regem erat et Phrygum turba et Macedonum. Alexander frustra luctatus cum latentibus nodis “Nihil- inquit- interest, quomodo nodi solvantur” gladioque omnia lora lupit. Ita oraculum vel elusit vel explevit.

Tłumaczenie
Aleksander kiedy przez Frygię wojsko prowadził, dotarł do miasta Gordion, gdzie kiedyś był zamek królewski najsławniejszego midasa i świątynia Jowisza wewnątrz. Tam spostrzegł wóz na którym Gordius ojciec Midasa jeździł. Godne uwagi było jarzmo do którego dyszla był przywiązany dość duży węzeł, którego nie można było rozwiązać. Lecz była wyrocznia (Asiam?) której moc zostałą sprowadzona aby nieubłagalnego sznura rozwiązać. I tak Aleksander zapragnął wypęłnić tę wyrocznię. Wokół króla znajdował się tłum i frygijski i macedoński, Aleksander na próżno mocował się z węzłami. Nic" rzecze "nie ma różnicy w jaki sposób jest rozwiązywane" machnął mieczem i w ten sposób słowa wyroczni wyśmiał albo je wypełnił.

Alexander, cum per Prygiam exercitum duceret, pervenit in urbem Gordium, ubi quondam clarissima Midae regia fuearat, et Iovis templum intrat.
Aleksander kiedy przez Frygię wojsko prowadził, dotarł do miasta Gordion, gdzie kiedyś był zamek królewski najsławniejszego midasa i świątynia Jowisza wewnątrz.

(...) kiedyś był przesławny (dosł. najsławniejszy) zamek królewski Midasa, i wstępuje (prasens historicum: intrat) do świątyni Jowisza.

Ibi vehiculum, quo Gordius, Midae pater, vectus erat, aspexit.
Tam spostrzegł wóz na którym Gordius ojciec Midasa jeździł.

OK.

Notabile erat vehiculi iugum, quod ad temonem adstrictum erat compluribus nodis, qui explicari non poterant.
Godne uwagi było jarzmo do którego dyszla był przywiązany dość duży węzeł, którego nie można było rozwiązać.

Godne uwagi było jarzmo pojazdu, które zostało przywiązane (ew. było przywiązane) do dyszla licznymi węzłami (ew. sznurami), które nie mogły być rozwiązane (swobodniej: których nie można było rozwiązać).

Erat autem oraculum Asiam eum in dicionem redacturum esse, qui inexplicabile vinculum solvisset.
Lecz była wyrocznia (Asiam?) której moc zostałą sprowadzona aby nieubłagalnego sznura rozwiązać.

Była zaś wyrocznia (ew. przepowiednia), że ten podda Azję w [swoją] władzę, kto rozplątał nierozwiązywalny węzeł.

Mamy tu:
1. Zdanie nadrzędne (erat) w czasie przeszłym.
2. Konstrukcję a.c.i. zależną od zd. nadrzędnego: eum redacturum esse. Konstrukcja ta wyraża tu czynność przyszłą wobec zd. nadrzędnego (stąd inf. futuri redacturum esse).
3. Zdanie podrzędne (względne) z coniunctivem plusquamperfecti (solvisset). Jest tu con., bo zd. to zależy od konstrukcji a.c.i. (tzw. upodobnienie trybu - assimilatio modi). Jest to zaś con. plusquamperf. a nie perf. (mamy do wyboru te dwa, jako że czynność zdania podrzędnego z solvisset jest uprzednia względem konstrukcji a.c.i.), bo konstrukcja a.c.i. zależy od zdania nadrzędnego w czasie przeszłym (eram) - przez to niejako cofamy się o jeden czas.
(Prośba do filologów: skorygujcie moje rozumowanie, jeśli tego wymaga.)

Itaque cupivit Alexander id oraculum explere.
I tak Aleksander zapragnął wypęłnić tę wyrocznię.

OK.

Circa regem erat et Phrygum turba et Macedonum.
Wokół króla znajdował się tłum i frygijski i macedoński,

dosł. tłum i Frygijczyków, i Macedończyków

Alexander frustra luctatus cum latentibus nodis “Nihil- inquit- interest, quomodo nodi solvantur” gladioque omnia lora lupit. Ita oraculum vel elusit vel explevit.
Aleksander na próżno mocował się z węzłami. Nic" rzecze "nie ma różnicy w jaki sposób jest rozwiązywane" machnął mieczem i w ten sposób słowa wyroczni wyśmiał albo je wypełnił.

Aleksander, namocowawszy się na próżno z tajemnymi węzłami, powiada "Wcale nie robi różnicy, jakim sposobem rozwiąże się węzły (dosł. węzły są/będą rozwiązane)" i mieczem rozerwał (powinno tu być rupit a nie lupit!) wszystkie rzemienie (...)