Łacina - Forum Latinum

Prosze, o ile jest to mozliwe, o zajecie sie ponizszymi tekstami (tlumaczenie plus wskazania konstrukcji gram. takich jak: ACI, ACduplex, zd. podrzędne celowe i dopeł.) Mam niestety bardzo malo czasu na ich opracowanie i niezbyt duza wiedze, a sa mi one niezbedne. Jeśli ktoś byłby skłonny pomóc będę ogromnie wdzięczny.

De Aesculapii dei apud Romanos cultu

Antiquissimis temporibus auxilium deorum utilius videbatur quam medicinae ars. Aliquando Romani morbis gravioribus premebantur. Itaque legatos in Graeciam miserunt Aesculapium rogatum, ut quam celerrime in Italiam veniret et Romae maneret. Deus auxilium rogantibus promisit et serpentem, quae dei sacra erat, legatis in navem misit. Romae Aesculpius in templo in insula fluvii Tiberis aedificato colebatur.

De P.Cornelio Scipione a tribuno plebis accusato

M.Naevius tribunus plebis vir iniustus habetur. Qui P.Cornelium Scipionem apud populum accusavitł dixit enim Scipionem ab Antiocho, Szriae rege, pecuniam accepisse, ut pacem aequis condicionibus cum eo faceret. Tum Scipio cum magnoamicorum clientiumque agmine ad rostra venit atque "Quirites, - inquit - cum Hannibale et Carthaginiensibus in Africa bene ac feliciter pugnavi . Itaque ego hinc statim in Capitolium properabo et deis, qui Capitolio praesident, gratiam agam, quod eorum auxilio hostes vici. Vos quoque, Quirites, mecum properate et deos orate, ut multos tales principes imperatores habeatis". Deinde in Capitolium ascendit . Simul omnes, qui aderant, cum Scipione properaverunt, etiam scribae tribunos reliquerunt. Scipio non in Capitolio modo, sed per totam urbem templa deorum cum populo gratias agens visitavit. Celebior prope is dies fuit, quam is, quo triumphans de Carthaginiensibus Urbem est invectus.

De C. Iulio Caesare et de piraties

Aliquando C. Iulius Caesar navem conscendit, ut Rhodum insulam peteret atque apud Appollonium Molonem, clarissimum magistrum, artem rhetoricam disceret. Sed piratas non fugit. Qui insidias paraverunt, ut navigantem de improviso opprimerent . Iam Caesar prope Asiae oram erat, cum subito piratae apparuerunt et navem eius caperunt. Sed ipsi permiserunt, ut magna redimeretur. Tum Caesar ad servos: " Properate - inquit - ad finitimas civitates, ut pecuniam apportetis". Multus talentis redemptus mox pirates comprehendit et supplicio eos affecit.

Nasica Ennium poetam visitat

Nasica aliquando ad Ennium poetam venit, cui ab ostio Ennium quaerenti ancilla dixit dominium domi non ess. Nasica tamen sensit illiam domini iussu dixisse et poetam domi esse. Paucis diebus post ad Nasicam Ennius venit eumque ad ianuam quaerebat. Tum Nassica exclamat se domi non esse. Cui Ennius: "Quid? Ego non cognosco vocem tuam?" Huic Nasica: "Homo es impudens; ego ancillae tuae credidi te domi non esse, tu mihi non credis ipsi?"

Magister et discipuli

Discipuli ad magistrum: "Venimus ad te, vir eruditissime, te salutatum et oratum: diem festum nobiscum age!" Quibus magister: "Id iucundum est auditu . Vobiscum tempus agere mihi placet, sed hoc facilius est dictu quam factu, nam officia me prohibent vobiscum manere".

Lingua Graeca Romanis aliena non erat

Multis viris Romanis lingua Graeca nota erat, sed non omnes litteris Graecis magno studio se debant. Iuste venusteque reprehendit Marcus Cato Aulum Albinum. Albinus, qui cum L.Luccullo consul fuit, res gestas Romanas Graeca lingua scriptitavit. In praefatione, quam historiae suae praemisit, ad hanc sententiam scripsit: "Fortasse , lector candide, quaedam in meis libris parum composite aut non eleganter scriptum invenies. Nam sum vir Romanus, natus in Latio, Graeca lingua nobis alienissima est". Cato ea verba legens "Cur - inquit - Gracea lingua res Romanas scripsisti? Nemo te ad hoc perpulit".

De leone et musculo

Prope leonem dormientem musculi ludebant. Unis ex iis leoni appropinquavit atque animalium regem ex somno excavit. Leo ex somno excitatus musculum capit devorare eum cupiens, sed a musculo rogatus ignovit ei et vitam donavit. Paulo post leo per silvam praedam parum caute onvestigans in rete, quod venatores tetenderunt, incidit. Diu vocem leonis, cui ipse vitam debebat, audivit, celeriter ei appropinquavit, dentibus acribus rete rupit et leonem periculo liberavit.

De ancillis et gallo

Vilica quaedam ancillas cotidie ad primum galli cantum ex somno excitabat atque ad laborem prima luce cogebat. Ancillae, quibus diuturno labore fatigatis dormire placebat, gallum necaverunt, sed paulo post ipsae galli necem deplorabant. Vilica enim, quae rectam horam noctis ignorabat, interdum ancillas iam media nocte dormientes excitare studebat.

De lupo et capra

Lupus capram in saxo alto stantem conspexit, sed ad eam accedere non potuit. Itaque, - inquit - capella pulcherrima, saxum illud non relinques? Descende in hoc pratum, quod tibi multas et pulchras herbas praebebit!" Cui capra: "Mi amice, - inquit - verbis tuis non parebo, nam loco pulchro tutum praeposui".

De leone et musculo / O lwie i myszy
W pobliżu śpiącego lwa bawiły się myszy. Jedna z nich zbliżyła się do lwa i obudziła ze snu króla zwierząt. Lew obudzony ze snu schwytał mysz i pragnąc ją pożreć, poproszony przez mysz przebaczył i darował jej życie. Nieco później lew w poszukiwaniu pokarmu nieostrożnie podróżował przez las i wpadł w sidła, które założyli myśliwi. Długo nadaremnie starając się wydostać z sideł wypełnił głośnym ( wielkim ) rykiem cały wielki las. Mysz usłyszała ryk lwa, któremu zawdzięczała życie , szybko przybyła, ostrymi zębami sieć przegryzła i lwa uwolniła z niebezpieczeństwa.

De C. Iulio Caesare et de piraties/ O Gajuszu Juliuszu Cezarze i o piratach
Kiedyś G. Juliusz Cezar młodzieniecwstąpił na statek, żeby podążać na wyspę Rodos i u Apoloniusza Molona wspaniałego nauczyciela retoryki ( sztuki mówienia ) uczyć się. Lecz nie uniknął piratów, którzy przygotowali zasadzkę, aby żeglugę niespodziewanie napaść. Już był Cezar w pobliżu brzegu Azji, gdy nagle piraci pojawili się i zdobyli jego statek. Ale sami pozwolili ( zgodzili się ), aby wielki nauczyciel wykupił ( ich ) pieniędzmi. Wtedy Cezar do niewolników powiedział: pośpieszcie-do pogranicznego miasta, aby sprowadzić pieniądze. Wielką ilością pieniędzy ( ich ) wykupiono, schwytano wkrótce piratów i poddano ich karze.

De P.Cornelio Scipione a tribuno plebis accusato/ O Publiuszu Korneliuszu Scypionie oskarżonym przez trybuna ludowego
Markus Newius trybun ludowy był uważany za niesprawiedliwego człowieka. On Publiusza Korneliusza Scypiona oskarżył przed ludem; albowiem powiedział, że Scypion od Antiocha króla Syrii pieniądze przyjął, aby zawrzeć z nim pokój na korzystnych warunkach. Wtedy Scypion z wielką grupą przyjaciół i klientów wszedł na mównicę i powiedział: Rzymianie- z Hannibalem i Kartaginczykami w Afryce dobrze i szczęsliwie walczyłem. Więc ja stąd natychmiast na Kapitol pospieszę i podziękuję bogom, którzy chronią Kapotol, ponieważ zwyciężyłem wrogów z ich pomocą. Wy także Kwiryci chodźcie ze mną i proście bogów, abyście mieli wielu takich przywódców za imperatorów. Następnie wszedł na Kapitol. Zarazem wszyscy, którzy tam byli poszli za Scypionem, także pisarze opuścili trybunów. Scypion nie tylko na Kapitolu lecz w ( przez ) całym mieście odwiedzał świątynie bogów dziękując. Słynniejszy był ten dzień niż ten, w którym triumfując nad Kartaginczykami został wwieziony do miasta.

De Aesculapii dei apud Romanos cultu - O kulcie boga Eskulapa u Rzymian

W najdawniejszych czasach [abl. abs.] pomoc bogów uważana była za użyteczniejszą od sztuki medycznej. Pewnego razu Rzymianie cierpieli z powodu ciężkich chorób. Przeto wysłali do Grecji posłów by prosić Eskulapa, ażeby jak najszybciej do Italii przybył i w Rzymie pozostał. Bóg obiecał proszącym pomoc i węża, który bogu był poświęcony, przysłał posłom na statek. W Rzymie Eskulap był czczony w świątyni na wyspie na Tybrze.

De lupo et capra

Lupus capram in saxo alto stantem conspexit, sed ad eam accedere non potuit. Itaque, - inquit - capella pulcherrima, saxum illud non relinques? Descende in hoc pratum, quod tibi multas et pulchras herbas praebebit!" Cui capra: "Mi amice, - inquit - verbis tuis non parebo, nam loco pulchro tutum praeposui".

O wilku i kozie
Wilk spostrzegł kozę stojącą na wysokiej skale, lecz nie mógł do niej podejść. Przeto- powiedział- najpiękniejsza kózko- czemu nie opuścisz tej skały? Zejdź na tą łąkę, która dostarczy ci wiele/dużo pięknych ziół!"
Temu(wilkowi) koza: "Mój przyjacielu- powiedziała- nie będę słuchała twoich słów, bowiem od pięknego miejsca (tej łąki) wolałam bezpieczeństwo. "

A ja mam coś zupełnie z imnej beczki, kto mi przetłumaczy zdanie:
'Nemo est mortalium, qui sapiat omnibus horis.' na polski?

Nie ma człowieka ( śmiertelnika ), który byłby o każdej godzinie mądry

Witam, wybaczcie, że odświeżam tak stary temat, ale pilnie potrzebuję tłumaczenia jednego z umieszczonych tutaj tekstów. Wkleję go ponownie, żeby nie komplikować pracy:

Lingua Graeca Romanis aliena non erat

Multis viris Romanis lingua Graeca nota erat, sed non omnes litteris Graecis magno studio se debant. Iuste venusteque reprehendit Marcus Cato Aulum Albinum. Albinus, qui cum L.Luccullo consul fuit, res gestas Romanas Graeca lingua scriptitavit. In praefatione, quam historiae suae praemisit, ad hanc sententiam scripsit: "Fortasse , lector candide, quaedam in meis libris parum composite aut non eleganter scriptum invenies. Nam sum vir Romanus, natus in Latio, Graeca lingua nobis alienissima est". Cato ea verba legens "Cur - inquit - Gracea lingua res Romanas scripsisti? Nemo te ad hoc perpulit".

Z góry dziękuję za pomoc i pozdrawiam, Maciej

Od tego czasu zasady się trochę zmieniły... Najpierw umieść swoje tłumaczenie; dokonamy ewentualnej korekty błędów.

znowu coś z zupełnie innej beczki, (chociaż nie mniej szkolne):

Fremant omnes licet, dicam quod sentio.
Powiedziałbym, co czuję, chociażby wszyscy pomrukiwali.

Proszę o korektę.

C. Iulius Aquilius pisze: Przeto wysłali do Grecji posłów by prosić Eskulapa, ażeby jak najszybciej do Italii przybył i w Rzymie pozostał

Przepraszam, że ogrzewam stary wątek, ale mam pytanie odnośnie tego fragmentu tekstu.

Itaque legatos in Graeciam miserunt Aesculapium roagtum, ut quam celerrime in Italiam veniret et Romae manaret.

Wyraźnie mamy tutaj coniunctivus imperfecti, więc czy możemy to zdanie przetłumaczyć dosłownie:

Więc posłów do Grecji wysłali by prosić Eskulapa, ażeby przybyłby jak najszybciej do Italii i w Rzymie pozostałby.

Pozdrawiam serdecznie !

Według Ciebie brzmi to poprawnie po polsku? ... ażeby przybyłby... nie za dużo tu tego by? Jeśli źle Ci brzmi, to nie można tak przetłumaczyć. A con. impf. jest dlatego, że było w zdaniu nadrzędnym miserunt (consecutio temporum!).

Jesteście pewni czy to jest poprawne tłumaczenie?? Czegoś mi tu brakuje..

Romae Aesculpius in templo in insula fluvii Tiberis aedificato colebatur.
W Rzymie Eskulap był czczony w świątyni na wyspie na Tybrze. - o Eskulapie

Multus talentis redemptus mox pirates comprehendit et supplicio eos affecit.
Wielką ilością pieniędzy ( ich ) wykupiono, schwytano wkrótce piratów i poddano ich karze. - o Cezarze i piratach

Dziękuję za tłumaczenie, przydało się.