Witam,
Mam na imię Łukasz, interesuję się alkoholami i prowadzę blog na temat historii alkoholi, głównie polskich ale nie tylko (link w podpisie).
Znalazłem artykuł z czasopisma francuskiego z 1741 r., przetłumaczony na polski w 1816 r. pod tytułem "O początkach zwyczaju picia za zdrowie", który przepisałem i chciałbym zamieścić na swoim blogu.
Niemal cały artykuł odnosi się do Greków i Rzymian i zawiera w sobie kilka cytatów po łacinie, które nie są tłumaczone, bo przecież w XVIII światli ludzie łacinę znali. Sam artykuł nie jest łatwy w odbiorze i częściowo niezrozumiały. Mam nadzieję, że z waszą pomocą uda się przetłumaczyć poniższe fragmenty (staram się ich nie wyrywać z kontekstu). :
"Wiadomo, że ten lud bardzo lubił pijać; wszelakoż, mówi dalej nasz autor, wielu utrzymuje, że to było prawdziwie pić po grecku, tyle razy, ilekroć pozdrawiano bogów i przyjaciół swoich przy kielichach, i kiedy ich tyle wychylano przepełnionych winem, ile razy pijano zdrowie każdego w szczególności. Nonulli, mówi, graeco more bibere dicunt esse, quoties deos aut amicos inter pocula appellarent singulos nominatim, toties haurire, et large merum bibere."
"Cycero nam okazuje dowód tego zwyczaju w swojej księdze o starości, w której wprowadza mówiącego Katona w te słowa: me vero et magisteria delectant a maioribus instituta, et is sermo qui more majorum a summo adhibetur in poculis etc. … (ale mnie zachwycają nauki i praktyka naszych przodków, mówi też, że urząd pucharmistrza był jedną z najważniejszych starych tradycji). Tenże sam autor w mowie swojej przeciw Werresowi bardzo jasno w tej mierze się tłumaczy: Iste enim praetor severus ac diligens, qui populi Romani legibus nunquam paruisset, illis diligenter legibus, quae in poculis ponebantur, obtemperabat."
"Pierwszy nas upewnia, że po zwyciężeniu Greków, kiedy Rzymianie posunęli swoje podbicia aż do Azji mniejszej, chętnie się pozbyli dawnych swych obyczajów, nowe przyswajając od zwyciężonych. Asia primum devicta, luxuriam misit in Italiam. Drugi, mówiąc o rzymie, niemal toż samo powiada, Graecia victa suum victorem cepit."
Tu akurat przetłumaczyli, ale czy dosłownie?
"Plautus nam daje formułę, według której zdrowie to spełniali: wprowadza on Sagarina tak mówiącego: Bene vos, bene nos, bene te, bene me, bene nostram eitam Stephaniam, etc. Stic. act. V. sc. 4.
Tymi niewielą słowy, podług zdania Rozyna, wyrażali Rzymianie swoje życzenia, co znaczyło, mówi on: życzę ci długiego i szczęśliwego życia, i zupełnego zdrowia, wszystko to bowiem na jednoż wychodzi;"
"Znajdujemy jeszcze w Plaucie rozmaite miejsca, które widocznie dowodzą, że za jego czasów był już zwyczaj spełniania zdrowia. Propino, mówi, magnum poculum, ille bibit… Abs te accipiat, tibi propinet, tu bibas… Propino tibi salutem magnis faucibus…"
"Drugi sposób, który dał początek temu zwyczajowi u dawnych, jest płoche mniemanie którym byli napojeni, że bóstwa przodkowały zawsze biesiadom, i dlatego to przyzwyczaili się stawiać na swych stołach, jak nas upewnia Arnobius w drugiej księdze, posąg któregokolwiek boga lub bogini, do którychby mogli przesłać swoje śluby, za siebie samych albo za tych, z którymi mieli interes błagać; sacras facitis mensas salinorum appositu et simulachris deorum.
Zgadza się to doskonale z tym co mówi Aleksander, prawnik, któregom już przytoczył. Dowodzi on, że czyniono libacje i ofiary tym mniemanym bogom stołu, aby ich zjednać sobie łaskę w prośbach, które czynili za siebie albo za współbiesiadników. „Interque epulas et pocula primum libare diis dapes, et bene precari convivis, et secundum precationem dapibus cum modestia vesci, prisci moris erat, haud aliter, quam si sacrum epulum esset” a niżej nieco przydaje: „Utque primus calix Jovi Olympio miscaetur, secundus her oibus, tertius servatori Jovi.”
i tu jeszcze informacyjnie
Dla wyrozumienia tego, potrzeba uważać, że dawni przed podaniem drugiej osobie pucharu zdrowi, pierwsi zaczynali wypijając trochę wina z tej czaszy, co autorowie łacińscy nazywali praebibere (przepijać): albo praelibare (zakosztować).
Pozdrawiam
Czajkus
