PortaLatina - Varia str. 38

[Marzenkkka]

Witam,
bardzo bym prosila jakas dobra dusze o wyjasnienie mych watpliwosci w tych paru zdaniach:

1) Lapidei sunt pontes, qui nostris temporibus in Rheno sunt aedificati - Kamienne sa mosty, ktore naszym czasom (Dat.) / naszymi czasami (Abl.) na Renie zostaly zbudowane.

jak widac problem mam z: nostris temporibus ... tak czy tak brzmi kiepsko

2) Fabulae, quae me valde delectabant, sunt fabulae Aesopi et Phaedri - Bajki, ktore mnie bardzo bawily, sa bajkami Ezopa i Fedrusa.

dlaczego jest sunt fabulae, a nie fabulis (kim czym, Abl.) ? czy to ma zwiazek z czasownikiem sunt ?

jak mi juz A_Kornel raz napisal: "(dla czasownika esse musi być mianownik; z czasownikami esse występuje konstrukcja z mianownikiem predykatywnym np. Diana est dea lunae)"
czyli ze w kazdym wypadku w obecnosci czasownika esse bedzie Nominativus?

Nastepne dwa zdania tez w sumie sprowadzaja sie do tego samego problemu z Nominativem:

3) Cotidie mutamur; cras non erimus iidem, qui hodie sumus, nec qui heri fuimus - Codziennie sie zmieniamy; jutro nie bedziemy ci sami, ktorzy dziś jestesmy, i nie ktorzy wczoraj bylismy.

Tlumacze qui jako ktorzy, bo to w Nom., ale Abl. ktorymi "quibus" by o wiele lepiej pasowal..czy jest tu qui również przez sumus i fuimus???

4) De Hercule multae fabulae narrantur. Qui magni roboris vir fuit. - O Herkulesie wiele bajek jest opowiadanych. Który (?) byl mezem wielkiej sily.

i znow czemu vir a nie viro (Abl.) , wszystko przez czasownik fuit???

5) i jeszcze jedno zdanko z cw. 4, str. 39:
Alcmenae filius, de cuius laboribus legimus, magni roboris fuit. - Syn Alkmeny, o którego pracach czytamy, był wielkiej sily.

chodzi mi o de cuius laboribus - de + Abl. wiec jest de laboribus, ale nie jest juz quo, ale cuius w Gen. , czyli zasada de+Abl. nie odnosi się do zaimkow???

Z gory dziekuje!

[Alopex Lagopus]

1. jeden z tych przypadków ma pewną bardzo ważną funkcję... podpowiedź: (xxx temporis)
2. w dużym uogólnieniu można tak powiedzieć - w funkcji orzecznika (np. "człowiekiem") w orzeczeniu imiennym (np. "być człowiekiem") łacina przyjmuje nominatywus. W polszczyźnie też się to czasem zdarza zob. "być człowiekiem" (Narz.) obok "być zielony" (Mian.).
3. p.w. - rozumowanie jest dobre, musisz tylko mieć na uwadze, że polski i łaciński orzecznik są inaczej skonstruowane.
4. zaimki względne (qui, quae, quod) niekiedy pełnią funkcję zaimków wskazujących/osobowych (qui tutaj = "on")
5. ależ odnosi się! tylko de w tym miejscu związane jest, jak zauważyłaś, z laboribus, których dookreśleniem (przydawką dopełniaczową) jest cuius. Zauważ też, jak jest po polsku: o którego pracach, a nie o których pracach

[Marzenkkka]

Dziekuje za pomoc Alopex Lagopus
Narzędnik czasu (Ablativus temporis) - znalazłam, rozumiem.
Ale z tymi zaimkami to mam jeszcze jednak problem ... bzw. "musisz tylko mieć na uwadze, że polski i łaciński orzecznik są inaczej skonstruowane" - no dobrze, już pomijając fakt ze nie znam tej roznicy, ale to i tak nie odpowiada na me pytanie czemu w tym zdaniu:

3) Cotidie mutamur; cras non erimus iidem, qui hodie sumus, nec qui heri fuimus

uzyto qui, a nie quibus ? no i czy miałabym to tlumaczyc jako którzy, czy którymi?
Ja wiem, ze to zapewne wydaje się proste i latwe, ale ja nie mogę tego jakos pojac ...
Wiec może jeszcze jakies wyjaśnienie? lub chociaż dużo wieksza podpowiedz co?

a i od razu jeszcze mi się tu dwa oporne zdania znalazły (ex. 4):
Duae serpentes necate sunt a Hercule, cui (?) appropinquaverunt - Dwa weze zostały zabite przez Herkulesa, któremu (?) zblizyly się.
czemu cui???

Multa periculosa opera, quae a Hercule effecta erant (3os, l. mn. ?), viro forti magnam gloriam apportaverunt (3os., l.mn. ?) - Duzo niebezpiecznej pracy, która przez Herkulesa została wykonana (ale nie zgadza się liczba), przyniosła (tez nie zgadza się) dzielnemu mezowi wiele chwaly.

Zle tlumacze? czy czego nie widze?

[A_Kornel]

Dziekuje za pomoc Alopex Lagopus
Narzędnik czasu (Ablativus temporis) - znalazłam, rozumiem.
Ale z tymi zaimkami to mam jeszcze jednak problem ... bzw. "musisz tylko mieć na uwadze, że polski i łaciński orzecznik są inaczej skonstruowane" - no dobrze, już pomijając fakt ze nie znam tej roznicy, ale to i tak nie odpowiada na me pytanie czemu w tym zdaniu:

3) Cotidie mutamur; cras non erimus iidem, qui hodie sumus, nec qui heri fuimus

uzyto qui, a nie quibus ? no i czy miałabym to tlumaczyc jako którzy, czy którymi?
Ja wiem, ze to zapewne wydaje się proste i latwe, ale ja nie mogę tego jakos pojac ...
Wiec może jeszcze jakies wyjaśnienie? lub chociaż dużo wieksza podpowiedz co?

Polski orzecznik : Jan Jest kupcem (kim czym - występuję narzędnik)
łacina : Ioannes Mercator est (Jan to Kupiec - występuje mianownik ponieważ esse łączy się z mianownikiem)
Cotidie mutamur; cras non erimus iidem, qui hodie sumus, nec qui heri fuimus - codziennie się zmieniamy, jutro nie będziemy tymi samymi którymi dzisiaj jesteśmy, ani też (tymi) którymi wczoraj byliśmy
tu musi być qui ponieważ są formy przyszły i przeszły od esse

a i od razu jeszcze mi się tu dwa oporne zdania znalazły (ex. 4):
Duae serpentes necate sunt a Hercule, cui (?) appropinquaverunt - Dwa weze zostały zabite przez Herkulesa, któremu (?) zblizyly się.
czemu cui???

Duae serpentes necatae sunt a Hercule, cui appropinquaverunt - dwa węże zostały zabite przez Herculesa, do którego się zbliżyły;
czasownik appropinquare należy do wąskiej grupy czasowników które łączą się z celownikiem;
istnieją też czasowniki które łączą się np. tylko z narzędnikiem
http://www.usu.edu/markdamen/latin1000/ ... s/35ch.htm
http://www.usu.edu/markdamen/latin1000/ ... s/34ch.htm

Multa periculosa opera, quae a Hercule effecta erant (participium plusperfectum passivum od efficere), viro forti (dativ) magnam gloriam apportaverunt (3os, lm, czas przeszły) - Wiele niebezpiecznych prac [=dokonań] które zostały wykonane przez Herkulesa, (temuż) bohaterowi przyniosły wielką chwałę
vir fortis (idom) - bohater

[Marzenkkka]

i już wszystko o wiele jasniejsze dziekuje Ci bardzo A_Kornel !