Muszę się uporać z trzema prostymi (niestety nie dla mnie) tekstami pochodzącymi z następującego podręcznika:Wilczyński S, Zarych T., Rudimenta Latinitatis., Wrocław 1998.
Oczywiście z części I (teksty i słownik), strony 18, 19, oraz 21.
Przetłumaczyłem je - co prawda po barbarzyńsku i zupełnie dosłownie, jak z bicza strzelił, choć chwilami bardziej intuicyjnie. Niestety nie opanowałem jeszcze podstaw gramatyki łacińskiej (wstyd) więc też często ciężko jest mi wyczuć gdzie jest jaka konstrukcja i temu podobne... Dlatego też zwracam się do Was z ogromną prośbą o wytknięcie mi wszelakich błędów jakie poczyniłem w tłumaczeniu i w miarę możliwości o wytłumaczenie jak takowe błędy skorygować. Chodzi o krótkie omówienie co jest nie tak jak powinno i o pewne wskazówki
Teksty i moje nieudolne wypociny zamieszczam poniżej:
De proverbiis antiquis
Populorum antiquorum dicta hodie nos docent et delectant tamquam proavos nostros docebant et delectabant. Proverbia enim sapientiam populorum esse constat. Antiquorum prudentia variis ex sententiis nobis apparet. Multa proverbia Latina iam cognoscebatis et cognoscetis. Scitis verba audita volare, litteras scriptas manere. Multi discunt bonum initium dimidium facti esse. Gratum est sententias auditas intellegere, nonnullus memoria tenere. Quis vestrum nescit sententiam praeclaram:
Homo sum humani nil a me alienum (esse) puto.
Sententiam supra scriptam legere possumus apud Terentium, poetam Romanum.
Europae populos linguae Latinae studuisse
Multi Europae populi per saecula linguam Latinam colebant. Lingua Latina cunctis fere Europae populis nota fuit. Germani, Britanni, Hispani, Galli, Itali, Scandinavi, et alii multa Latine conscripserunt. Medio aevo etiam nos Poloni linguam Latinam patriam fere linguam adhibebamus. Gallus Anonymus, Ioannes Dlugossius et alii viri docti historiam populi nostri Latine scriptam memoriae tradiderunt. Multi Polonorum poetae exempli gratia Ioannes Cochanovius, Matthias Sarbievius et alii libros suos Latine scripserunt. Iam audivistis multa vocabula Latina et sententias et proverbial in lingua nostra Polonica mansisse. Ex sententiis supra lectis cognovistis linguam Latinam in lungua nostra patria semper et vixisse et vivere. Quis vestrum non audivit Gaium Iulium Caesarem dixisse: Veni, vidi, vici? Nonne legistis claris in picturis: Pinxit? Etiam in sculpturis legere poteritis: sculpsit.
De Aenea
Vergilius, Romanorum poeta praeclarus, excidium Troiae et fugam Aeneae et Romae primordial descripsit. Ubi Paris Helenam pulchramabduxerat, Graeci in Asiam navigaverunt Troiam expugnatum. Graecos Troiamcapisse et delevisse, multos incolas Troianos necavisse tradunt. Aeneas cum Ascanio, filio suo, et cum aliis Troianis Troiam deletam reliquit. Primo Troiani cum Aenea in Thraciam, inde in Siciliam venerant, tum in Latinum navigaverunt. Ibi Latinus, Latii dominus, primo contra Aeneam et advenas Troianos pugnaverat. Postea Latinus cum Aenea amicitiam fecit et Laviniam filiam Aeneae in matrimonium dedit. Fama est Aeneam oppidum Lavinium condidisse. Ascanius, Aeneae filius, oppidum novum condidit et Albam Longam appellavit. Romani Aeneam proavum duum ducebant.
A oto tłumaczenia:
O przysłowiach łacińskich
Powiedzenia ludu antycznego dziś nas bawią i uczą tak jak bawiły i uczyły naszych przodków. Przysłowia bowiem, jak wiadomo, są mądrością ludu. Mądrość starożytnych jawi nam się z różnymi sentencjami. Liczne przysłowia łacińskie już poznawaliście i będziecie poznawać. Wiecie że słowa słyszane ulatują, napisane pozostają.
Uczyć się wielu na dobry początek to połowa sukcesu – tego zdania nie kumam za bardzo.
Dobrze jest rozumieć usłyszane sentencje, niektóre zostają w pamięci. Kto z was nie zna przesławnej sentencji:
Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce.
Wyżej napisaną sentencję przeczytać możemy u Terencjusza, rzymskiego poety.
Narody Europy studiowały język łaciński
Wiele europejskich narodów przez wieki troszczyło się o język łaciński. Język łaciński był znany niemal wszystkim narodom Europy. Niemcy, Brytole, Hiszpanie, Gallowie, Włosi, Skandynawowie i inni wiele spisali w łacinie. W średniowieczu także my Polacy używaliśmy języka łacińskiego jako niemal języka ojczystego. Gal Anonim, Jan Długosz i inni uczeni mężowie przekazali dzieje naszego narodu napisane w łacinie. Wielu polskich poetów, na przykład Jan Kochanowski, Maciej Sarbiewski i inni, pisało swe książki w łacinie. Już słyszeliście że w naszym języku polskim pozostało wiele łacińskich słów, sentencji, czy przysłów. Poznaliśmy wraz z wyżej przeczytanymi zdaniami, że język łaciński w naszej polszczyźnie żył i dalej żyje. Kto z was nie słyszał „Przyszedłem, zobaczyłem, zwyciężyłem” Gajusza Juliusza Cezara? Czy nie czytamy sławnego „pinxi” (namalował) na obrazach? Także przy rzeźbach czytamy, że (+poteritis – co to znaczy?) „Sculpsit” (wyrzeźbił).
O Eneaszu
Wergiliusz, przesławny rzymski poeta, opisał zagładę Troi, ucieczkę Eneasza i początek Rzymu. Skoro Parys uprowadził piękną Helenę, Grecy przypłynęli do Azji aby zdobyć Troję. Przekazuje że Grecy zdobyli i zniszczyli Troję, oraz wymordowali wielu mieszkańców. Eneasz wraz z swym synem Askaniuszem i z innymi trojanami opuszczają zniszczoną Troję. Najpierw Trojanie z Eneaszem przybyli do Tracji, potem na Sycylię, następnie przypłynęli do Lacjum. Gdzie Latinus, Pan Lacjum, najpierw walczył przeci Eneaszowi i przybyszom z Troi. Potem Latinus zawarł przymierzę z Eneaszem i dał mu swą córkę Lawencję za żonę. Wieść niesie że Eneasz założył miasto Lawinium. Askaniusz, syn Eneasza, założył nowe miasto i nazwał je Albam Longum. Rzymianie uważali Eneasza za swojego przodka.
Z góry dziękuje za udzieloną pomoc. Mam nadzieję że nie wkradły mi się tam żadne literówki, sprawdzałem - ale przepisywałem to w środku nocy więc mogło coś umknąć mojej uwadze.