[łac-pol] exegi monumentum i tempora colligenda...

[Gość]

Bardzo prosze o pomoc w tłumaczeniu tekstu Seneki "Tempora colliganda et servanda esse":

Si volueris attendere, maxima pars vitae elabitur male agentibus, magna nihil agentibus, tota vita aliud agentibus. Quis aliquod pretium tempori ponit, quis diem aestimat, quis intellegit, se cotidie mori? In hoc enim fallimur, quod mortem prospicimus. Quidquid aetatis retro est, mors tenet.
Fac ergo, mi Lucili, quod facere te scribis, omnes horas complectere. Minus ex crastino pendebis, si hodierno manum inieceris. Omnia, mi Lucili, aliena sunt, tempus tantum nostrum est. In huius rei unius fugacis ac lubricae possessionem natura nos misit, ex qua expellit, quicumque vult. Nemo iudicat se quicquam nobis debere, qui tempus accepit.

Prosiłabym także o zaznaczenie użytych czasów i form....

Jeśli chodzi o EXEGI to potrzebuję strony gramatycznej, czyli czasów, składni i form...

exegi monumentum are perennius
regalique situ pyramidum altius
quod non imber edax non aquilo impotens
possit dirvere avt innumerabilis

annorum series et fuga temporum
non omnis moriar multaque pars mei
vitabit libitinam usque ego postera
crescam laude recens dum capitolium

scandet cum tacita virgine pontifex
dicar qua violens obstrepit aufidus
et qua pauper aque daunus agrestium
regnavit populorum ex humili potens

princeps aolium carmen ad italos
deduxisse modos sume superbiam
quasitam meritis et mihi delphica
lauro cigne volens melpomene comam

Bardzo serdecznie prosze o pomoc....

[Azaroth]

Exegi momumentum

Pierwsza część :

Exegi monumentum aere perennius
regalique situ pyramidum altius,
quod non imber edax, non Aquilo inpotens
possit diruere aut innumerabilis
annorum series et fuga temporum.

exigo, -ere, -egi, -actum - wykonać, dokonać
aes, aeris(n) -spiż, brąz
perennis, -e - trwały, niezmienny
regalis, - e - królewski, godny króla
situs, -us - położenie, stan
pyramis, -idis - pyramida
altus - wysoki
quod - który
imber. -bris - deszcz, ulewa
edax. -acis - trawiący
Aquilo, -onis - wiatr północny
inpotens, -entis - gwałtowny, namiętny
possim (con. praes.) - mógłbym
diruo, -ere, -rui, rutum - zrywać, burzyć
aut - albo
innumerabilis, -e - niezliczony
annus, -i - rok
series, - ei - łańcuch, szereg
fuga, -ae - ucieczka
tempus, -oris - czas

Jeżeli chodzi o formy gramatyczne, to w pierwszym zdaniu jest ablativus comparativus - perrenius ( stopień wyższy, Nom.), aere ( Abl.), monumentum ( Nom.) Abl. comp. również w regalique situ pyramidum altius( dosł. i wyższy od królewskiego położenia piramid).
quod... possit diruere - którego niemógłby zburzyć
Exegi ( wzniosłem) - indicativus perfecti activi
possit - coniunctivus praesentis

Część druga:

Non omnis moriar multaque pars mei
vitabit Libitinam; usque ego postera
crescam laude recens, dum Capitolium
scandet cum tacita virgine pontifex.

Omnis, -e - każdy, cały, wszelki
morior, mori, mortuus sum - umierać
pars, -tis - część
vito, -are - unikać
Litibina, ae - rz. bogini pogrzebów
usque - ciągle, bez przerwy
posterus - przybywający
cresco, -ere, crevi, cretum - wzrastać, stać się wielkim
laus, -dis - chwała, sława
recens, -tis - młody, nowy
dum - dopóki, jak długo
scando, -ere, scandi, scansum - wstępować
tacitus - milczący, niemy
virgo, -inis - dziewica
pontifex, - icis - kapłan

non moriar - indicativus futuri(I) activi
crescam - indicativus futuri(I) activi
vitabit - indicativus futuri(I) activi
scandet -indicativus futuri(I) activi
postera laude - od przybywającej chwały

Trzecia część:

Dicar, qua violens obstrepit Aufidus
et qua pauper aquae Daunus agrestium
regnauit populorum, ex humili potens
princeps Aeolium carmen ad Italos
deduxisse modos. Sume superbiam
quaesitam meritis et mihi Delphica
lauro cinge volens, Melpomene, comam.

dico, -ere - mówić
qua - gdzie, tam gdzie
violens, -entis - gwałtowny
obstrepo, -ere, -pui - huczeć, szumieć
Aufidus - rzeka w Apulii
pauper, -eris - ubogi
Daunus - legendarny król Apulii
agretis, -e - wiejski, prosty, nieokrzesany
regno, -are - panować nad
humilis, -is - biedny, niski
princeps, -ipis - pierwszy
carmen, -inis - pieśń
deduco, -ere, -duxi, -ductum - wywodzić, sprowadzić
modus, -i - miara, takt
sumo, -ere - brać, czerpać, używać
superbia, ae - duma
quaero, -ere, -sivi, -situm - zyskać
meritum, -i - zasługa
laurus, -i - wawrzyn, laur
cingo, -ere - opasać, przepasać
vollo, velle, volui - chcieć
coma, ae - włosy

dicar - niech nówią, mówi się
deduxisse - infinitivus perfecti passivi (... że sprowadziłem)
zdanie, od dicar do deduxisse modos w konstrukcji Nominativus Cum Infinitivo
regnavit - ind. perfecti activi
ex humili potens - ( niedosłownie tłum. - z niskiego stanu)
sume - imperativus singularis
quesitam - participium perfecti passivi
cinge - imperativus singularis