De servo clementi- o łagodnym niewolniku
Iam multa de servis audivistis sed servi clementes exemplum nodum congovistis. Właśnie teraz wiele wysłuchaliście o niewolnikach, lecz nie poznaliście jeszcze przykładu łagodnego niewolnika. Italque in memoriam revocare placet servum, qui in asellum molam versantem clementem se praebuit. Tak więc wydaje się być słuszne odwołać/ przypomnieć niewolnika, który okazał się łagodny dla osła obracającego koło młyńskie. Audite igitur: Posłuchajecie zatem:
Fuit quondam servus qui per multos annos molam versabat. Był niegdyś niewolnik, który przez wiele lat obracał koło młyńskie. Tandem dominum illi servo asellum donavisse dicunt atque haec verba addisse Mówią, że ostatecznie pan obdarował tego niewolnika osiołkiem, a nawet dodał te słowa:,,Te semper strenuum fuisse et praeceptis meis diligenter paruisse puto. Uważam, że Ty zawsze byłeś silny i i poddawałeś się dokładnie moim zasadom. Me labore tuo semper contentum fuisse scis. Wiesz, że zawsze byłem zadowolony z Twojej pracy. Italque hunc asellum tibi do, qui munus tuum suscipiet. Zatem daje Ci tego osiołka, który podejmie Twój ciężar/ obowiązek. Tu autem iam non laborabis, sed labori aselli invigilabis. Ty zaś teraz nie będziesz pracował, ale będziesz czuwał nad pracę osiołka. Servo placuisse domini consilium audimus. Słyszymy, że niewolnikowi spodobało się postanowienie pana. Italque asellum ad molam iunxit et verbis potius quam stimulo concitabat. Zatem zaprzągł osiołka do żarna i pobudzał słowami a nie biczami. Cuius clementiae documentum servum ipsum nobis reliquisse constat. Wiadomo, że sam niewolnik pozostawił nam świadectwo jego czy tej? Łaskawości. In pariete enim Pompeiano asellum molam versantem delineavit et sub imagine scripsit verba. Na przykład w ścianie pompejskiej oddał osiołka obracającego żarno i pod obrazkiem napisał słowa.
Labora aselle, quomodo ego laboravi et proderit tibi. Pracuj, w taki sposób jak ja pracowałem i osiołek pomoże Tobie będzie to dla Ciebie pożyteczne.
Audivistis ind perf act 2pl wysłuchajcie
versantem part acc acc sg
qui- pronomia relativa non sg i pl. Który,który męski
audite- 2pl imper praes act posłuchajcie, kon 4
fuisse inf perf act byłem byłeś
meis pronomen possesivus d pl
hunc pronom demonstrativa acc sg mas tego
suscupiet 3 sg ind fut act złapiesz, kon 3
invigilabis
cuius pronomia relativa gen sg mas, fem, neutr, którego, której, którego
delineavit
proderit ind fut act 3sg złożenia z esse pomoże
tibi pronomia personalia tobie, ci dat sg