Strona bierna

[Vinco]

Mam do zrobienia ćwiczenie polegające na zamianie strony czynnej na bierną. Z kilkoma podpunktami pojawił się problem. Proszę o pomoc.

1. Silvarum custos lupo dicit: "Puellas parvas devorare non debes".
Lupo a silvarum custod...* dicitur: "Puellae parvae a te devorari non debent."
*Nie omawialiśmy na zajęciach deklinacji z zakończeniem -os, -odis, nie wiem jak to się powinno kończyć.
2. Lupus respondet: "Puellas parvas et puellas magnas valde amo; pueros magnos quoque rapere possum."
Responderi a lupo: "Puellas parvas et puellas magnas a me valdo amantur; pueri magni quoque a me possunt rapiuntur (/rapientur?)."
Ogólnie przy bardziej złożonych zdaniach i im dłużej nad tym myślę wszystko zaczyna się komplikować - np. czy po łacinie forma "responderi a lupo" jest poprawna?

Nie rozumiem też znaczenia wyrazu "abs" w zdaniu "Cur herba abs te carpitur?".

[Alopex Lagopus]

Zobaczmy:
1. rzeczowniki -os, -odis to rzeczowniki trzeciej deklinacji, tzw. typ spółgłoskowy - ablatywus w takich sytuacjach ma zakończenie -e (dlatego tutaj będzie a (...) custode). Ogólnie jest dobrze, chociaż muszę przyznać, że konstrukcja z dicitur w takim kontekście jest co najmniej dziwna... jeśli już to raczej pasowałby czas przeszły (dictum est) - ale to już wykraczałoby poza polecenie.
2. tutaj podobnie: jeśli byśmy się uparli, można by zacząć zdanie od A lupo respondetur czy responsum est. W dalszej części jest natomiast pewien błąd: po formach czasownika possum musi leżeć infinitywus, w tym wypadku bierny - stąd nie: rapiuntur a rapi. Możnaby również użyć trybu coniunctivus (rapiantur), ale to już wyższa szkoła jazdy (nie wiem, czy wtedy nie powinno się też zmienić wtedy formy possunt na potest - "może się zdarzyć, że").

A abs? Cóż... to wariant fonetyczny przyimka a/ab. W takiej formie stawia się go często przed słowami rozpoczynającymi się od t- i k- (czyli ca/co/qu-). Taka tajemnica.

[Vinco]

Dziękuję za pomoc.
1. Niektóre zdania w stronie biernej po polsku brzmią dla mnie już tak dziwnie, że nie rozumiem dlaczego forma z dicitur jest tutaj dziwna?
2. Teraz widzę, że chyba mi się coś pomyliło - czy nie powinno być jednak "Puellae parvae et puellae magnae"? Zwłaszcza, że chwilę później jest mianownik. Chyba że może być też tak jak jest.

Jeszcze pytanie dodatkowe: co znaczy wyraz "oecologiae" i czy ma zakończenie -a, -ae, czy -ae, -arum?

[Alopex Lagopus]

Śpieszę odpowiedzieć:
1. konstrukcje ze słowem dicitur mają w łacinie szczególne znaczenie ("mówi się, że..." - strona zwrotna) i - przynajmniej z mojego rozeznania - bardzo rzadko zdarza się, żeby oznaczały rzeczywistą stronę bierną.
2. Przyznaję, przeoczyłem zakończenia z "s", uznając je z marszu za -ae - oczywiście: parvae puellae et magnae.

Zaś co do oecologiae: zajrzyj tu - znaczeniowo to po prostu "ekologia"

[Vinco]

Dziękuję za odpowiedź (przepraszam, że dopiero teraz). Ćwiczenie zostało oficjalnie sprawdzone i okazuje się, że w drugim zdaniu zaszedł mały błąd.
A lupo respondetur: "Puellae parvae et puellae magnae a me valde amantur; pueri magni quoque a me possunt rapi."

Dodatkowo pojawiły się wątpliwości w jednym zdaniu, a nie było czasu skonsultować ich z nauczycielem. Pierwsze zdanie należało zamienić, błędy są podkreślone, na niebiesko jest wersja poprawna.
Lupus virum edit. -> Virus a lupo editur.
Wydawało mi się, że to rodzaj nijaki od virus. Czy w przypadku, gdy będzie wstawiony vir zdanie tłumaczy się, że wilk wypluł wszystkich po kolei? I czy rzeczywiście wstawienie virus było niepoprawne?

[Alopex Lagopus]

Lupus virum edit. -> Virus a lupo editur.
Wydawało mi się, że to rodzaj nijaki od virus. Czy w przypadku, gdy będzie wstawiony vir zdanie tłumaczy się, że wilk wypluł wszystkich po kolei? I czy rzeczywiście wstawienie virus było niepoprawne?

Hmm... mówiąc krótko: tak. Wstawienie virus było niepoprawne.

To może teraz kilka szerszych słów dla wyjaśnienia. Otóż tak, rzeczywiście istnieje w łacinie takie słowo jak virus, problem w tym, że jest ono w rodzaju nijakim (mimo iż wygląda jak rodzaj męski drugiej deklinacji), toteż jego odmiana wyglądała będzie tak:
N. virus
G. viri
D. viro
Acc. virus
Abl. viro
V. virus
(zgodnie z indoeuropejską zasadą neutrów: Nom. = Acc. = Voc.).
virus ma znaczenie "trucizna" z tego, co pamiętam. Ale najważniejsze jest to, że nie ma w odmianie formu virum.

Rozwiązanie zagadki wygląda tak:
Jest w łacinie pewna grupa wyrazów, które odminiają się według deklinacji drugiej na -us, ale tego -us nie przyjmują, kończąc się na -er: zob. puer, socer, gener, vesper i przymiotniki liber, tener, asper i coś tam jeszcze. W tej grupie lokuje się też rzeczownik vir ("mąż" = "człowiek"). Jego odmianę możesz odczytać np. tutaj.

Vir po wstawieniu w Nom. staje się podmiotem czynności w stronie biernej ("jest wypluwany"). On jest tutaj jeden - nie da się z tego zdania w żaden sposób wyciągnąć znaczenia "po kolei".

[Vinco]

Słownik Kumanieckiego podaje w tłumaczeniu m.in. vir = każdy z osobna, co mi się mogło trochę przekręcić, w każdym razie wydawało się lepiej pasować od męża, bo w końcu wilk zjadł dwie osoby, do tego płci żeńskiej. Virus z kolei znaczy trucizna lub kleista ciecz, więc początkowo w tłumaczeniu też wszystko mi pasowało.
Czyli po prostu trzeba zwracać uwagę na rodzaj, pamiętać o zasadzie odmiany rodzaju nijakiego i znać wyjątki?