Części mowy - wstęp
Podobnie jak język polski, łacina należy do grupy języków fleksyjnych, w których występują odmienne części mowy, zbudowane z tematu i końcówki fleksyjnej. Występują również nieodmienne części mowy, posiadające tylko jedną formę.
- Odmienne części mowy
- Rzeczownik (Substantivum), np. rosa - róża, dominus - pan
- Czasownik (Verbum), np. amare - kochać, legere - czytać
- Przymiotnik (Adjectivum), np. bonus - dobry, felix - szczęliwy
- Zaimek (Pronomen), np. ego - ja, vobis - wam
- Liczebnik (Numerale), np. tres - trzy, quinque - pięć
- Nieodmienne części mowy
- Przysłówek (Adverbium), np. saepe - często, bene - dobrze
- Przyimek (Praepositio), np. sine - bez, sub - pod
- Spójnik (Coniunctio), np. et - i, quia - ponieważ
- Partykuła (Particula), np. non - nie
- Wykrzyknik (Exclamatio), np. a - ach!
Ponadto czasownik łaciński tworzy kilka form, z których niektóre są odmienne:
- Bezokolicznik (Infinitivus) - występuje kilka form, dla różnych czasów
- Imiesłów (Participium), np. amans - kochając, amatus - kochany
- Rzeczownik odsłowny (Gerundium)
- Przymiotnik odsłowny (Gerundivum)
- Celownik odsłowny (Supinum)
Koncówki fleksyjne odzwierciedlają różne funkcje gramatyczne słów. Odmienne części mowy mogą podlegać deklinacji (odmianie przez przypadki, liczby i rodzaje) lub koniugacji (odmianie przez czasy, osoby, liczby, czasy, tryby i strony). W łacinie wyróżnia się pięć deklinacji i cztery koniugacje.
Zmiany spowodowane odmianą z reguły pojawiają się na końcu wyrazów:
- amor - miłość, amore - miłości
- amo - kocham, amas - kochasz
- vinco - zwyciężam, vici - zwyciężyłem
- cano - śpiewam, cecini - śpiewałem