Hominis est errare, insipientis in errore perseverare. - Rzeczą ludzką jest błądzić, głupców trwać w błędzie. | Więcej
Iloczas - Quantitas

W łacinie klasycznej występował iloczas (quantitas) - rozróżnienie pomiędzy samogłoskami długimi i krótkimi. Najmniejszą jednostką długości iloczasowej była mora (postój): głoska krótka trwa jedną morę, głoska długa - dwie mory. W łacinie występuje pięć samogłosek krótkich, oznaczanych łukiem, i pięć długich, oznaczanych poziomą kreską nad literą (konwencja została ustalona w późnym średniowieczu).

  • samogłoski krótkie (vocales correptae): ă, ĕ, ĭ, ŏ, ŭ
  • samogłoski długie (vocales productae): ā, ē, ī, ō, ū
Iloczas samogłosek w wyrazach podają słowniki. Ponadto przyjmuje się, że łacińskie dwugłoski (dyftongi): ae, oe, ei, ui, au, eu, trwają dwie mory, tak jak samogłoski długie.

Pojęcie iloczasu jest bardzo ważne, ponieważ w łacinie może zmieniać znaczenie, np. horă - godzina, horā - o (tej) godzinie, teraz. W polszczyźnie iloczas zanikł w XV w. Aby lepiej wyobrazić sobie to zjawisko, porównajmy następujące wyrażenia:

ma Ania - Mania
dookoła - dokoła
reemisja - remisja
i igła - igła
ku Uli - kuli
Wyrażenia w pierwszej kolumnie, wymawiane ze "zlewaniem" samogłosek, bez wyraźnej przerwy, przybliżają samogłoski długie. Ich krótkie odpowiedniki zawiera druga kolumna. Mimo tej samej barwy, dzięki innej długości trwania dźwięku, można odróżnić te wyrażenia od siebie.

Zauważmy, że długa samogłoska nie jest silniej akcentowana, a jedynie trwa dłużej. Jednak długość samogłoski wpływa bezpośrednio na długość sylaby, którą tworzy, a przez to także na akcent.

Zasada vocalis ante vocalem corripitur
Samogłoska poprzedzająca kolejną samogłoskę skraca się.

Atque memento, nulli adsunt Romanorum qui locutionem tuam corrigant :)