Magna res est vocis et silentii temperamentum. - Wielką rzeczą jest wiedzieć, kiedy mówić i kiedy milczeć. | Więcej
Rzeczownik odczasownikowy - Gerundium

Gerundium (rzeczownik odczasownikowy)

Gerundium jest rzeczownikiem odczasownikowym (odsłownym), który funkcjonuje również w języku polskim, np. audire - słuchanie. Wyraża czynność ogólną lub niezakończoną. Gerundium jest rzeczownikiem rodzaju nijakiego (por. pol. słuchanie - r. nijaki) i nie posiada liczby mnogiej. Dopełnienie znajduje się w tym samym przypadku, którym rządzi czasownik, od którego pochodzi gerundium.

Gerundium tworzy się przez dodanie do tematu teraźniejszego czasownika przyrostka -(e)nd- oraz końcówek przypadków II deklinacji (spójka e występuje w III i IV koniugacji). W mianowniku równe jest bezokolicznikowi czasu teraźniejszego strony czynnej (dla verba deponentia - biernej). W bierniku występuje zawsze z przyimkiem ad, np. ad audiendum - do słuchania.

Przyp.I kon.II kon.III kon.IV kon.
Nom.amareviderelegereaudire
Gen.amandivivendilegendiaudiendi
Dat.amandovivendolegendoaudiendo
Acc.ad amandumad vivendumad legendumad audiendum
Abl.amandovivendolegendoaudiendo

Przykłady:

ars amandi (Gen.) - sztuka kochania
modus vivendi (Gen.) - sposób życia
vir dicendi (Gen.) peritus - mąż doświadczony w mówieniu
difficultas navigandi (Gen.) - trudność w żeglowaniu

Errare (Nom. = Inf.) humanum est. - Błądzenie jest rzeczą ludzką.
Ad bene vivendum (Acc.) breve tempus satis est longum. - Do dobrego życia czas krótki jest wystarczająco długi.
Lex est recta ratio in iubendo (Abl.) et vetando (Abl.). - Prawo jest słusznym środkiem nakazywania i zakazywania.
Unus homo nobis cunctando (Abl.) restituit rem. - Jeden człowiek przywrócił nam szczęście (dosł. rzecz) zwlekaniem.

Od gerundium pochodzi gerundivum (imiesłów bierny czasu przyszłego PFP, zwany także przymiotnikiem odczasownikowym).