Hodie mihi, cras tibi. - Dziś mnie, jutro tobie. | Więcej
Gaude, Mater Polonia - Ciesz się, Matko Polsko

Gaude, Mater Polonia

"Gaude, Mater Polonia" ("Ciesz się, Matko Polsko") jest średniowieczną polską pieśnią hymniczną napisaną po łacinie. Najstarszy zapis melodyjny (świadomie zaczerpnięty z innego hymnu, "Gaude, Mater Ecclesia") jest częścią Antyfonarza kieleckiego z 1372 r. autorstwa Wincentego z Kielczy, który skomponował hymn z okazji kanonizacji biskupa krakowskiego, św. Stanisława Szczepanowskiego.

Po raz pierwszy pieśń została wykonana w Krakowie podczas uroczystości kanonizacyjnych w 1254 roku. Utwór opowiada o sporze świętego z królem Bolesławem II Śmiałym, męczeństwie świętego oraz towarzyszących jego śmierci cudach. Oryginalnie była to pieśń jednogłosowa, później Teofil Klonowski rozszerzył ją na cztery głosy.

Hymn "Gaude, Mater Polonia" śpiewało rycerstwo po odniesionym zwycięstwie, później towarzyszyła także innym ważnym uroczystościom narodowym. Dziś pieśń (najczęściej pierwsza zwrotka) rozbrzmiewa w czasie inauguracji roku akademickiego na wyższych uczelniach, podobnie jak "Gaudeamus igitur".

Gaude, Mater PoloniaO ciesz się, Matko-Polsko
1.Gaude, mater Polonia.O ciesz się, Matko-Polsko, w sławne
Prole foecunda nobili,Potomstwo płodna! Króla królów
Summi Regis magnaliaI najwyższego Pana wielkość
Laude frequenta vigili.Uwielbiaj chwałą przynależną.
2.Cuius benigna gratia,Albowiem z Jego łaskawości
Stanislai PontificisBiskupa Stanisława1 męki
Passionis insigniaNiezmierne, jakie on wycierpiał,
Signis fulgent mirificis.Jaśnieją cudownymi znaki.
3.Hic certans pro iustitia,Potykał się za sprawiedliwość,
Regis non cedit furiæ;Przed gniewem króla2 nie ustąpił:
Stat pro plebis iniuriaI staje żołnierz Chrystusowy
Christi miles in acie.Za krzywdę ludu sam do walki.
4.Tyranni truculentiam,Ponieważ stale wypominał
Qui dum constanter arguit,On okrucieństwo tyranowi,
Martyrii victoriamKoronę zdobył męczennika,
Membratim cæsus meruit.Padł posiekany na kawałki.
5.Novum pandit miraculumNiebiosa nowy cud zdziałały,
Splendor in sancto ceritus,Bo mocą swą Niebieski Lekarz
Redintegrat corpusculumPoćwiartowane jego ciało
Sparsum cælestis medicus.Przedziwne znowu w jedno złączył.
6.Sic Stanislaus pontifexTak to Stanisław biskup przeszedł
Transit ad cæli curiam,W przybytki Króla niebieskiego,
Ut apud Deum opifexAby u Boga Stworzyciela
Nobis imploret veniam.Nam wyjednać przebaczenie.
7.Poscentes eius merita,Gdy kto dla zasług jego prosi,
Salutis dona referunt:Wnet otrzymuje zbawcze dary:
Morte præventi subitaCi, co pomarli nagłą śmiercią,
Ad vitæ potum redeunt.Do życia znowu powracają.
8.Cuius ad tactum anuliChoroby wszelkie pod dotknięciem
Morbi fugantur turgidi;Pierścienia jego uciekają,
Ad locum sancti tumuliPrzy jego świętym grobie zdrowie
Multi curantur languidi.Niemocnych wielu odzyskuje.
9.Surdis auditus redditur,Słuch głuchym bywa przywrócony
Claudis gressus officum,A chromy kroki stawia raźno,
Mutorum lingua solviturNiemowom język się rozwiązał,
Et fugatur dæmonium.W popłochu szatan precz ucieka.
10.Ergo, felix Cracovia,A przeto szczęsny ty, Krakowie,
Sacro dotata corporeUposażony świętym ciałem,
Deum, qui fecit omnia,Błogosław po wsze czasy Boga,
Benedic omni tempore.Który z niczego wszystko stworzył.
11.Sit Trinitati gloria,Niech Trójcy Przenajświętszej zabrzmi
Laus, honor, iubilatio:Cześć, chwała, sława, uwielbienie,
De Martyris victoriaA nam tryumfy męczennika
Sit nobis exsultatio.Niech wyjednają radość wieczną.
Amen.Amen.

1 Św. Stanisław Szczepanowski (1030-1079), biskup krakowski, męczennik, patron Polski.
2 Bolesław II Śmiały (1042-1081), król Polski (1076-1079), w niejasnych okolicznościach skazał na śmierć biskupa Stanisława, co doprowadziło do odsunięcia go od władzy.