Przymiotnik odczasownikowy - Gerundivum
Gerundivum (przymiotnik odczasownikowy)
Gerundivum jest imiesłowem biernym czasu przyszłego (PFP, participium futuri passivi), zwanym również przymiotnikiem odczasownikowym. Gerundivum tworzy się przez dodanie do tematu teraźniejszego czasownika przyrostka -(e)nd- oraz końcowek przymiotnikowych. Gerundivum odmienia się jak odpowiedni przymiotnik.
Gerundivum może mieć jedno z trzech znaczeń:
- Przydawka mówiąca czego dana osoba lub rzecz jest godna (w Nom.):
mulier amanda - kobieta godna kochania (która powinna być kochana)
vir laudandus - mąż godny wychwalania (który powinien być wychwalany)
nomen nominandum - (skrót: NN) imię godne nazwania (które powinno być nazwane)
res metuendae - rzeczy godne obawiania (rzeczy straszliwe) - Imiesłów bierny czasu teraźniejszego lub przyszłego (w przypadkach z wyjątkiem Nom.) mówiący co dzieje lub będzie się działo z daną osobą lub rzeczą:
Haec arma ad bellum gerendum (Acc.) utilia sunt.
Taka broń jest przydatna do prowadzenia wojny. (dosł. wojny która będzie prowadzona)Caesar pontem in Arari faciendum (Acc.) curavit.
Cezar zarządził wybudowanie mostu na rzece Arar. (dosł. mostu który będzie budowany)Dant eum Vestae educandum (Acc.).
Oddają go Weście do wychowania. (dosł. tego który będzie wychowany)regendae (Gen.) rei publicae scientissimus
najbardziej rozeznany w rządzeniu państwem. (dosł. w rządzonym państwie)cupiditas belli gerendi (Gen.)
pragnienie prowadzenia wojny. (dosł. wojny która będzie prowadzona)Mons pecori bonus alendo (Dat.) erat.
Góra była dobra do pasienia trzody. (dosł. do pasionej trzody)Diem praestituit operi faciendo (Dat.)
Ustalił dzień do wykonania pracy. (dosł. do pracy która będzie wykonana)Loquendi elegantia augetur legendis (Abl.) poetis.
Elegancję mówienia zwiększa czytanie poetów. (dosł. czytani poeci)
- Orzecznik z czasownikiem esse w koniugacji omownej biernej mówiący co musi lub musiało być z daną osobą lub rzeczą zrobione:
Mulier audienda est. - Kobieta musi być wysłuchana.
Soror amanda est. - Siostra musi być kochana.
Exercitus ad Italiam ducendus erat. - Armia musiała być poprowadzona do Italii.
Więcej o gerundivum w funkcji orzecznika i koniugacji omownej biernej (coniugatio periphrastica passiva).