Lucri bonus est odor ex re qualibet. - Przyjemny jest zapach bogactwa, skądkolwiek by się rozchodził (Juwenalis) | Więcej
Rzymskie imiona

Rzymskie imiona

Zwykle dorosły Rzymianin posiadał trzy imiona, jak Marcus Tullius Cicero lub Publius Ovidius Naso, nazywane odpowiednio praenomen (przedimię), nomen (imię właściwe) i cognomen (przydomek). Kobiety posiadały jedynie imię właściwe (patrz: tekst poniżej).

Przedimię (praenomen) funkcjonowało jak dzisiejsze pierwsze imię, ale używano go wyłącznie w rodzinie. Kiedy podawano wszystkie trzy imiona, przeimię było zwykle skracane: M. Tullius Cicero, P. Ovidius Naso. Ponieważ liczba przeimion w użyciu była ograniczona do około dwudziestu (patrz: lista poniżej), nie wystarczały do rozróżniania osób, dlatego też w środowisku przyjaciół posługiwano się imieniem właściwym lub przydomkiem. W języku urzędowym łączono przedimię albo z imieniem właściwym, albo z przydomkiem.

Przykłady:

Aulus Lucius Publius Sextus Titus
Caius (Gaius) Marcus Quadratus Spurius
Cnaeus (Gnaeus) Postumus Quintus Tertius
Decimus Primus Servius Tiberius

Imię właściwe (nomen), oznaczające również ogólnie "miano", "nazwę", funcjonowało jak dzisiejsze nazwisko, to znaczy było wspólne dla całej rodziny (gens). Zwykle imię właściwe kończyło się na -ius (Cornelius, Claudius, Iulius). Takie same imię właściwe mogła mieć także uboga gałąź rodziny. Również wyzwoleni niewolnicy często przyjmowali imię właściwe swego poprzedniego właściciela.

Przykłady:

AbudiusCammidiusGrattiusMessoriusPomponiusSulpicius
AdauciusCammiusHelvidiusMiniciusPontiusTabellius
AeliusCamuriusHelviusMommiusPorciusTadius
AemiliusCarausiusHonoriusMummiusPostumiusTerentius
AeresiusCassiusHortensiusMuciusPraesentiusTertinius
AfraniusCeleriniusHosidiusMunatiusPupiusThoranius
AlbiusCensoriusIngenuiusMussiusQuinctiliusTitius
AmmoniusClaudiusJuliusMustiusRosciusTrebellius
AntoniusClodiusJuventiusNectoveliusRustiusTuccius
ApuleiusCorneliusLarciusNemoniusRutiliusUlpius
ArreniusCurtiusLatiniusNeratiusSaturiusValerius
AniciusDecriusLiburniusNestoriusSallustiusVarius
AntoniusDesticiusLiciniusOctaviusSaufeiusVelius
ArtoriusDidiusLigustiniusOlciniusScriboniusVeranius
AudaciliusDomitiusLiviusOppiusSemproniusVesnius
AufidiusDucciusLolliusOstoriusSeptimiusVettius
AureliusEcimiusLousiusPaterniusSertoriusVibius
BabudiusEpriusLucretiusPeltrasiusSimpliciusVirius
CaeciliusExomniusMaeniusPetilliusSittiusVitellius
CaeliusFabiusManliusPetroniusSocelliusVolteius
CaesenniusFanniusManniusPlautiusSpuriusVolusius
CaesidiusFavoniusMariusPlatoriusStatilius
CalidiusFlaviusMeniusPoeniusStatorius
CalpurniusGargiliusMercatiusPompeiusSuetonius

Przydomek (cognomen) pierwotnie opisywał pewne cechy charakterystyczne danej osoby: Cicero oznacza człowieka z naroślą wielkości grochu (cicer), Naso - człowieka z wielkim nosem (nasus). Z czasem przydomki stały się dziedziczne i zaczęto ich używać do rozróżniania gałęzi gens (szerszej rodziny, tzn. wszystkich o tym samym imieniu właściwym).

Przykłady:

AelianusCorvinusGaianusMarcellusPaulinusSecundus
AgricolaCrescensGalbaMaritimusPertinaxSeianus
AgrippaCrispusGallienusMartialisPetraSenecio
AlbanusDexterGallusMartiusPicensSeverus
AlbinusDidaGemellusMasalaPiusSilanus
AprilisDisertusGenialisMasavoProbusSilvanus
ArcanusDonatusGetaMaternusProclusSolonSolus
AvitusDrususGracchusMaurusPudensSperatus
BalbusErasinusHomullusMaximusPulcherStrabo
BassusFacilisHonoratusMelitoQuadratusSuavis
BellicianusFaustusIngenuusMessalinusQuietusSuper
BettoFelicissimusJustusMettellusRomanusSurinus
CaelianusFelixLiboModianusRufinusThurinus
CapitoFestusLonginusMontanusRufusValens
CastusFidusLucullusNatalisRusticusVenator
CattianusFirmusLupusNeposSabinusVerus
CelerFlavinusMacerNervaSaenusViator
CerialisFortunatusMacrinusNoricusSaturninusVictor
CivilisFrontinusMacroNovanusSaviusVindex
ClemensFrontoMagnusPaetusScapulaVirilis
CoranusFuscusMansuetusPantheraScipioVitalis

Kobiety posiadały tylko imię właściwe (nomen), które było nazwiskiem rodziny w formie żeńskiej: Cornelia, Claudia, Iulia. Jeśli w rodzinie były dwie córki, do imienia starszej dodawano Maior, a młodszej - Minor. Dalsze córki rozróżniano mało oryginalnymi imionami wyprowadzanymi od liczebników: Tertia (trzecia), Quarta (czwarta) itd. Podobne zasady obowiązywały także spokrewnionych mężczyzn o tym samym przeimieniu.

Przykłady:

AbudiaClaudiaFlaviaLiciniaPaezusaSemiramis
AlliaClodiaGaiaMagnillaPanthiaSocratea
AntiochisCorneliaGnomeMelinoPartheniaStatilla
AntoniaDidymarionHedeaMelitinePereniceSulpicia
AppuliaDidymeHelviaMessalinaPhamphileTelephoris
AristareteDionysiaHilaraMiniciaPhyllisTerentia
ArriaDomninaHortensiaMinuciaPobiciaThuria
ArtemisDrusillaIreneModiaPolittaTimarete
AthenodoraEpicydillaIsidoraMurdiaPosillaTryphosa
AtiaEpidiaItaliaMusaPrimillaUrbana
AureliaEpriaJuliaMussiaReceptaVenuleia
BassillaEucharisJuniaNitocrisSallustia
CaprasiaExtricataLallaOlympiasSaufeia
CassiaFanniaLarciaOlympionicaScholastica

Przykłady pochodzą ze strony LEGIO XX