Podstawowe zwroty
Ita (est). - Tak (jest).
Certum est. Profecto. - Pewnie (że tak).
Haud dubium est. - Bez wątpienia.
Clara res est. - Jasne (że tak).
Recte. Vere. Revera. Verum est. - Prawda.
Fortasse. Forte. - Możliwe.
Ignoro. - Nie wiem.
Et ita, et non. - I tak, i nie.
Dependet. (a...) - To zależy. (od...)
Non. - Nie (jest).
Nihil. - Nic.
Minime. - Ani trochę.
Non est verum. - (To jest) Nieprawda.
Impossibile est. - Niemożliwe.
Hoc excludo. - Wykluczone.
Nullo modo. Nequaquam. - W żadnym razie.
Komunikacja
(Non) Intellego. - (Nie) Rozumiem.
Non te intellexi. - Nie zrozumiałem/am cię.
Nescio quid dicas. - Nie wiem, o co ci chodzi.
Quid hoc sibi vult? - Co to znaczy? (dosł. Co to sobie chce? - idiom)
Quid dicis? - Co mówisz?
Te audire non possum. - Nie słyszę cię.
Quid dixisti? - Co powiedziałeś?
Quid loqueris? - O czym mówisz?
Quid erat? - O co chodziło? (dosł. co to było)
Sodes itera. Itera quaeso. - Proszę, powtórz.
Dic iterum. - Powiedz jeszcze raz.
Sunt adhuc multa sed hae post. - To zdanie jest kompletnie źle napisane.
Powitanie i pożegnanie
Heus! - Hej! Cześć!
Salve! Salvete! - Witaj! Witajcie!
Ave! - Bądź pozdrowiony/a! (formalne)
Mellita, domi adsum! - Kochanie, jestem w domu!
Multo die! - Na razie! Do zobaczenia później!
Vale! Valete! - Żegnaj! Żegnajcie!
Cura ut valeas! - Bądź zdrów/a i żegnaj!
Bonum diem! Bonum vesperum! - Miłego dnia! Miłego wieczora!
Bonam noctem! Placidam noctem! - Dobrej nocy! Spokojnej nocy!
Molliter cubes! - Wypoczywaj spokojnie!
Bene dormias! - Śpij dobrze!
Optime tibi eveniant omnia! - Powodzenia! (dosł. niech spotka cię najlepsze)
Sit vis vobiscum! - Niech moc będzie z wami!
Zwroty grzecznościowe
Gratias ago. - Dziękuję.
Maximas gratias ago. - Wielkie dzięki.
Licet certe. - Nie ma za co. (dosł. tak należy)
Nihil est de re dicendum. - Nie ma o czym mówić.
Veniam peto. - Przepraszam.
Ignosce mihi. Ignoscite mihi. - Wybacz. Wybaczcie.
Ignoscas quaeso. - Proszę o wybaczenie.
Quaeso. Quaesumus. - Proszę. Prosimy.
Sodes... Sis... - Jeśli można/proszę...
Licet-ne...? - Czy można...?
Nihil te/vobis interpello? Non te/vobis impedio? - Nie przeszkadzam ci/wam?
Non-ne sum molestus/molesta? - Czy nie przeszkadzam? (m/f)
Nihil mihi officit/molestat. - Wcale mi (to) nie przeszkadza.
Przy stole
Ad mensam invito. - Zapraszam do stołu.
Bene sapiat. - Smacznego.
Salutem tibi/vobis propino! - Piję twoje/wasze zdrowie!
Prosit! - Zdrowie!/Najlepszego!
Ad fundum! - Do dna! (na zakończenie toastu)
Age/Agite ut domi suae! - Rozgość/Rozgośćcie się! (dosł. róbcie jak u siebie)
Te tamquam domi tuae sentias! - Czuj się jak u siebie w domu!
Sedeas/sedeatis quaeso! - Proszę, siadaj/siadajcie!
Conside! Considite! - Siadaj! Siadajcie!
Magna fame premor. - Jestem bardzo głodny (dosł. głód mnie ciśnie).
Quid vis/vultis? - Czego sobie życzysz/życzycie?
Fructibus magnopere delector. - Bardzo lubię owoce.
Placet-ne tibi/vobis? - Czy ci/wam smakuje?
Ut tibi/vobis placet? - Jak ci/wam smakuje?
Hic cibus optime sapit. - Ta potrawa smakuje wyśmienicie.
Cibus nimis amarus est. - Jedzenie jest trochę gorzkawe (za gorzkie).
Haec thea dulcior est. - Ta herbata jest za słodka.
Przedstawianie się
Quid tibi nomen est? - Jak masz na imię?
Mihi est nomen Aemilia. - Mam na imię Emilia.
Ubi habitas? - Gdzie mieszkasz?
Varsoviae habito. - Mieszkam w Warszawie.
Quot annos natus (nata) es? Qua aetate es? - Ile masz lat?
Duodeviginti annos natus (nata) sum. - Mam 18 lat.
Maior sum triginta annis. - Mam ponad 30 lat.
Loquerisne Latine? - Mówisz po łacinie?
Scisne linguam Latinam? - Znasz łacinę?
Haud multum scio. - Trochę znam.
Spotkanie towarzyskie
Imo corde te saluto. - Witam cię serdecznie.
Quomodo te habes? - Jak się masz? = Jak się czujesz?
Ut vales? - Jak się miewasz?
Nonne macescis? - Schudłeś/aś?
Minime senuisti! - Nic się nie postarzałeś/aś!
Id tibi praebet speciem lepidissimam! - Świetnie w tym wyglądasz!
Capillamentum? Haudquaquam conieci esse! - Peruka? Nigdy bym nie zgadł/a!
Quanti costat? - Ile to kosztuje?
Quae hora est? Quid horae est? - Która godzina?
Nona hora est. Nona est. - Jest dziewiąta.
Decem puncta nunc sunt post tertiam. - Jest dziesięć po trzeciej.
Ecce hora! Uxor mea me necabit! - Tak późno! Żona mnie zabije!
Quando venies? - Kiedy przyjdziesz?
Cras veniam. - Przyjdę jutro.
Polecenia i wykrzyknienia
Veni propius! - Podejdź bliżej!
Largiter ambula! - Idź żwawiej!
Festina! - Pospiesz się!
Sta! - Stój!
Silentium! - Cisza!/Uwaga!
Euge! Optime! - Świetnie! Znakomicie!
Quid ais! - Co ty wygadujesz!
Desine! - Przestań!
Quid tibi in mentem venit? - Co też ci przyszło do głowy?
Dolendum est (maxime)! - (Wielka) Szkoda!
Prowadzenie dyskusji
- Pytanie o zdanie:
Quid tu de re sentis? - Co o tym sądzisz?
Quid opinaris/censes? - Jak uważasz? Jakie jest twoje zdanie?
Et tu quid dicas? - A ty co (na to) powiesz?
Certus/certa es? Constat-ne tibi? - Jesteś pewien/pewna?
Quid sibi vult? - Co to znaczy?
Quid dicere vis? - Co chcesz (przez to) powiedzieć?
Idem de re sentis? - Zgadzasz się z tym?
Potes-ne id demonstrare? - Możesz to udowodnić?
Cur me vexas? - Czemu mnie denerwujesz?
Rem potius serio tractemus! - Traktujmy to poważnie!
- Zgadzanie się:
Est ita, ut dicis. - Masz rację./Jest jak mówisz.
Recte dicis. Bene ais. - Słusznie mówisz.
Perfecte te intellego. - Rozumiem cię w zupełności.
Non dissentio. - Nie myślę inaczej.
Non dubito. - Nie wątpię.
Absque/sine dubio. - Bez wątpienia.
Idea optima est. - To dobry pomysł.
- Gdzieś pomiędzy:
Non sum contrarius/contraria. - Nie jestem (temu) przeciwny/a.
Nihil contradico/repugno. - Nie przeczę.
Circa. Circiter. - Blisko.
Fere. Ferme. - Prawie.
Non id respexisti, quod (ut)... - Nie wziąłeś/aś pod uwagę, że...
Certus non sum. Non mihi constat. - Nie jestem pewien.
Alia plane res est. - To zupełnie co innego.
- Niezgadzanie się:
Erras. - Jesteś w błędzie.
Non est ut dicis. Non recte dicis. - Nie jest tak, jak mówisz. Nie masz racji.
Non tecum sentio. - Nie zgadzam się z tobą.
Ita non sentio/censeo. - Nie uważam tak.
Id non dicerem. - Nie powiedział(a)bym tak.
Ego non puto... - Nie sądzę...
Aliter opinor. Alia mihi opinio/mens est. - Myślę co innego. Mam inne zdanie.
- Wyrażanie własnej opinii:
Ut mea fert opinio... - Moim zdaniem...
Mea quidem sententia est... - W moim przekonaniu...
Certissime mihi constat... - Jestem pewien/pewna, że...
Expertus novi. - Wiem z doświadczenia.
Nihil mea refert. Nihil ad me. - To mnie nie dotyczy.
Finem iam faciam. - To ja już skończę.
Zwroty okazjonalne
Tibi/vobis (ex)opto... Tibi/vobis precor... - Życzę tobie/wam...
...Annum Novum faustum felicem fortunatum - ...szczęśliwego Nowego Roku
...in proximum annum laeta - ...pomyślności w nadchodzącym roku
...omnia bona - ...wszystkiego dobrego
...iucundum diem festum - ...wesołego święta
Gratulor tibi de natali tuo. - Winszuję z okazji twoich urodzin.
Accipe vota mea sincera. - Przyjmij moje szczere życzenia.
Accipe meam condolentiam. - Przyjmij moje współczucia.
Inne przydatne zwroty
Quid (mali) factum est? Quid accidit? - Coś złego się stało? Co się stało?
Nihil factum est. Minime, nihil mali. - Nic się nie stało. Ależ wcale nie, nic złego się nie stało.
Quid est hoc? - Co to jest?
Ignoro, quid hoc sit. Nie wiem, co to ma być (jest).
Quid vis? - Czego chcesz?
Dormire volo. - Chcę spać.
Cur hoc fecisti? - Czemu to zrobiłeś?
Quomodo hoc fecisti? - Jak to zrobiłeś? = Jak ci się to udało?
Ita erat quando hic adveni. - To tak było jak przyszedłem.
Canis meus id comedit. - Mój pies to zjadł.
Fac ut vivas. - Używaj życia.
Prehende uxorem meam, sis! - Proszę, weź moją żonę!
Spero nos familiares mansuros. - Mam nadzieję, że pozostaniemy przyjaciółmi.
Magister mundi sum! - Jestem panem wszechświata!
Heus, hic nos omnes in agmine sunt! - Hej, my tu stoimy w kolejce!
Sic faciunt omnes. - Wszyscy tak robią.
Belle est. In ordine est. - Jest dobrze. W porządku.
Ut (tibi/vobis) placet. Ut (tibi/vobis) libet. - Jak sobie życzysz/życzycie.
Ad omnem occasionem. In omnem eventum. - Na wszelki wypadek.
Wykorzystano:
- "Latin For All Occasions" Henry Beard
- oprac. "Sprechen Sie Lateinish?" G. Capellanus, Berlin-Bonn 1933